Năm 1995, tuyết mùa đông trắng tinh, sạch sẽ, không lẫn tạp chất, nhưng lại thấp thỏm lo sợ.

— Nhật kí An Viên

Sau 3h chiều, chân trời đã đậm dần từng mảng sắc xám ảm đạm.

An Viên nằm trên lưng An Quốc Khánh, giơ tay cuộn phần cổ chiếc áo khoác quân đội trên mình, mũ nỉ nơi đỉnh đầu sụp xuống mắt, em dứt khoát nhắm mắt lại, tuy đã quấn khăn, nhưng khuôn mặt nhỏ vẫn bị gió thổi thành màu đỏ tím, trông rất thương.

Em lại nhích tấm khăn trên cổ ra, muốn che thêm cho mặt, kết quả gió bấc hun hút thổi bay đống tuyết trên đường, bông tuyết thuận theo nếp may của khăn choàng rơi hết vào cổ em.

An Viên run người, gắng sức rụt cổ, nhoài ra trên lưng bố, khi cất tiếng, giọng nói lẩy bẩy.

“Bố ơi, mùa đông ở…Đông Bắc, thật sự, thật sự lạnh quá mức luôn á, Tiểu Viên nhi chết rét luôn rồi…”

An Viên nói nửa ngày mới hết câu, cái lạnh ấy khiến em không khỏi cắn chặt răng, hàm trên hàm dưới gõ vào nhau “lạch cạch”, không ngừng kích thích dây thần kinh trên da đầu và huyệt Thái Dương của em, trong khoảnh khắc, em còn tưởng răng mình sẽ bị nghiến vỡ.

An Quốc Khánh cõng An Viên đi trên đường, chú xốc An Viên trên lưng lên, nói trong tiếng thở hắt:

“Bây giờ biết lạnh rồi chứ gì, vẫn chưa đến lúc lạnh nhất đâu, mười năm trước bố đến Đông Bắc mua da còn trải qua thời tiết -40 độ cơ, bây giờ mới -20 độ thôi.”

An Viên lại cắn răng lập cập:

“-40 độ thì Tiểu Viên nhi thể nào cũng chết rét.”

An Viên cảm thấy như vậy thật sự quá đáng sợ, em cọ mũi trên lưng bố, hổn hển hỏi tiếp:

“Bố ơi, Tiểu Viên nhi có nặng không ạ? Bố để con xuống tự đi đi.”

“Tiểu Viên nhi không nặng đâu, mới nãy xe bị hỏng trên đường, lúc xuống con bị ngã không nhẹ, gáy đập thẳng xuống đất, binh một tiếng, tí dọa chết bố. Không thể để con ngã nữa.” An Quốc Khánh nhớ lại vừa sợ vừa xót. “Con xem con ấy, ai bảo con lén theo bố ra ngoài, ở nhà cô1 thoải mái bao nhiêu…”

An Viên khịt mũi, cắn răng lập bập nói:

“Con không muốn ở nhà cô, em họ bảo, lần này bố ra ngoài là muốn tìm mẹ kế cho con, con không cần mẹ kế. Đại Quân lớp chúng con ấy, bố mẹ bạn í li hôn xong, bố bạn í liền tìm mẹ kế về cho bạn í, bây giờ đến cái áo mới bạn í cũng không có mà mặc, mùa đông toàn đi tất rách, quần áo cả ngày đầy dầu mỡ, tóc cũng chẳng cắt, còn thảm hơn ăn mày lang thang ngoài đường nữa…”

An Viên nói một hồi đã tự tủi thân, hai mắt bị lời mình nói làm cho đỏ hoe, cứ như thể An Quốc Khánh thật sự sẽ rước về cho em một bà mẹ kế độc ác ngay, em sẽ phải sống cuộc sống như Đại Quân vậy, như thế đối với em quá đáng sợ, còn đáng sợ hơn chết cóng ở đây nữa.

An Quốc Khánh cảm nhận được An Viên đang chùi mũi trên lưng mình, chú bị con trai chọc cười, khúc khích mấy tiếng, đáp:

“Bố chỉ có mỗi đứa con trai cưng là con, trông con kể lể đáng thương chưa kìa, bố tuyệt đối sẽ không tìm mẹ kế cho con đâu.”

An Viên nghe An Quốc Khánh đảm bảo, tủi thân vừa nãy xẹp xuống già nửa, em nghĩ ngợi, từ nhỏ em đã mất mẹ, An Quốc Khánh nói với em mẹ qua đời vì bệnh khi em lên hai, mười hai năm nay An Quốc Khánh vừa làm cha vừa làm mẹ, còn làm tốt hơn bất cứ người cha nào, em biết bố mình không dễ dàng gì, bố dành cho em cuộc sống tốt nhất, mái nhà ấm êm nhất.

Em lại lúng búng đổi giọng:

“Cũng không phải không thể tìm, nhưng mà, đừng để con thành như Đại Quân là được…”

An Quốc Khánh nghe An Viên nói vậy thì chua xót trong lòng, đáp:

“Không tìm, bố không tìm mẹ kế cho Tiểu Viên nhi đâu.”

An Viên cũng thấy mình nghĩ nhiều rồi, bèn chuyển chủ đề.

“Xe nhà mình hỏng mất rồi, vậy giờ bố con mình phải làm sao đây ạ, bố còn đi Nội Mông lấy da nữa không?”

An Quốc Khánh kinh doanh quần áo da, hằng năm chú đều sẽ lấy một lô da thú lớn ở Đông Bắc, những năm trước chú không cần tự mình đến lấy, nhưng một tháng trước, thằng khốn nạn hợp tác cùng chú cuỗm tiền và hàng trong cửa tiệm bỏ trốn, bây giờ đến cái bóng cũng chẳng tìm thấy, chú lại còn không ít khoản ứng, sắp sang năm mới rồi, ngày nào cũng có người tìm đến cửa đòi nợ, chú hết cách, đành bán căn nhà cũ ở quê, miễn cưỡng trả được nợ, nhưng ngày tháng về sau vẫn cần sống tiếp, chú không thể để An Viên chịu khổ.

Lần này chú muốn tranh thủ dịp cuối năm đến thu mua một lô đồ núi và da thú, kiếm ít tiền, thu mua trước rồi bán lại sau, để yên ổn qua hết năm nay đã rồi tính.

Vốn chú để An Viên lại nhà em họ, kết quả An Viên lén theo chú lên xe, chú đi hơn 500km rồi mới phát hiện An Viên ở trên xe, muốn đưa con về đã là bất khả thi rồi, chỉ đành mang An Viên theo luôn.

Suốt dọc đường, chú đưa An Viên đi một mạch từ núi Trường Bạch Cát Lâm đến dãy Tiểu Hưng An tỉnh Hắc Long Giang, trạm cuối là dãy Đại Hưng An Nội Mông, đây là mấy nơi chú đã đánh tiếng muốn thu mua trước, hôm nay xe hỏng giữa đường, cũng may gần Cáp Nhĩ Tân, không phải nơi thôn quê hẻo lánh.

Bây giờ vùng Đông Bắc đang vào thời điểm lạnh nhất, -20, 30 độ, năm nay An Viên mười hai tuổi, trước đây thật sự chưa từng chịu khổ thế này, bây giờ khổ sở nằm trên lưng bố, bị gió tạt, mũi sụt sà sụt sịt.

An Quốc Khánh cõng An Viên đi thêm một lát đã thấy có người phía trước. Chú nói:

“Chúng ta sắp đến Cáp Nhĩ Tân rồi, tìm được chỗ sửa xe xong thì nhờ người ta đưa xe đi, bố con mình trú tạm một đêm ở Cáp Nhĩ Tân, ngày mai trời sáng bố sẽ đi thuê một chiếc xe bán tải to to, sau đó lái xe đi Nội Mông, chuyến cuối rồi, lấy đồ ở Nội Mông xong, bố con mình về nhà ăn Tết.”

An Viên không biết chuyện làm ăn của bố, vừa nghe đến ăn Tết liền tạm thời quên đi gió bấc bên tai, kích động sáng cả mắt.

“Bố ơi, con muốn ăn bánh gạo xào bố làm, còn muốn ăn bánh trôi nữa.”

“Được, lấy đồ xong, về nhà bố sẽ làm cho con ăn.”

Ngày thứ hai, An Quốc Khánh thuê luôn một chiếc xe bán tải ở Cáp Nhĩ Tân, đưa An Viên đi về phía Nội Mông, khi đến nơi đã là hai ngày sau, An Viên vẫn luôn rạp trên cửa sổ nhìn ra bên ngoài.

Mùa đông này đối với An Viên mà nói thật quá thú vị, em gần như đã theo An Quốc Khánh đi hết núi rừng Đông Bắc, từ nhỏ đến lớn em chưa đi chơi xa mấy, nơi xa nhà nhất em từng đi là Bắc Kinh, em cùng bố xem lễ kéo cờ ở quảng trường *** rồi chụp ảnh trước ***.

Em cứ tưởng Bắc Kinh đã xa lắm rồi, nơi này còn xa hơn Bắc Kinh nhiều, khắp đường là trời băng đất tuyết trắng ngút ngàn, khác với quê nhà em. Ở quê nhà em, cho dù là mùa đông, một năm cũng chẳng được mấy trận tuyết, khó khăn lắm mới rơi một trận, nặn người tuyết be bé thôi còn phải cất trong ngăn đá tủ lạnh, nếu không sẽ tan rất nhanh.

Đây là nơi em chưa từng tưởng tượng đến, một nơi khác lạ.

Đối với một đứa trẻ mười hai tuổi thì quá kích thích, mới mẻ rồi, đương nhiên sẽ khó quên.

An Quốc Khánh cũng biết An Viên thấy mới mẻ, vừa lái xe vừa nói:

“Đêm ấy ở Cáp Nhĩ Tân quên không đưa con đi xem băng.”

“Băng có gì đáng xem đâu ạ?” An Viên nhìn ra ngoài cửa sổ. “Bên ngoài đều là băng, trong mắt con toàn là băng với tuyết.”

“Khác chứ, Cát Nhĩ Tân là thành phố băng, tượng băng rất đẹp.” An Quốc Khánh nói.

An Viên nói với vẻ không quan tâm lắm:

“Thế lần sau bố đưa con đi Cáp Nhĩ Tân xem băng nhé.”

An Quốc Khánh liếc An Viên đang ngồi ở ghế sau một cái qua kính chiếu hậu, cậu bé giờ hiển nhiên đã hơi mệt, khuôn mặt nhỏ vốn trắng hồng phúng phính, giờ đã thành màu đỏ đậm, trong đôi mắt to tròn ngập tràn mệt mỏi nhưng vẫn rất sáng. Chú nói:

“Bây giờ chúng ta đã ở Nội Mông rồi, thảo nguyên lớn ở Nội Mông cũng đẹp lắm, chỉ là lần này chúng ta đi dãy Đại Hưng An, cơ mà đã rất gần thảo nguyên Hulunbuir rồi, nếu sang hè, bố còn có thể đưa con đi cưỡi ngựa trên thảo nguyên nữa đấy.”

An Viên vừa nghe cưỡi ngựa đã có chút háo hức, quay người sang nhìn kính chiếu hậu.

“Con muốn cưỡi ngựa, mùa hè bố lại đưa con đến nhá, con muốn xem thảo nguyên lớn, bài tập đợt nghỉ đông này của bọn con chỉ có hai bài văn tả cảnh thôi, con sẽ viết về nơi đây.”

Em lại nhìn ra ngoài cửa sổ, nói:

“Hết thảy ở đây đều mang màu trắng, đường màu trắng, ruộng vườn màu trắng, cây màu trắng, đến không khí cũng màu trắng, chỉ có bầu trời màu xanh, thật trong…”

An Quốc Khánh rất tán thành cách nói của Tiểu Viên nhi.

“Trong thật, mùa đông cũng đẹp.”

An Quốc Khánh lái xe cả đường đều thuận lợi, tuyết không rơi mấy. Kết quả đến khúc cua vào thôn Nặc Mẫn Hà, tuyết chất thành đống chặn kín đường, chú đạp chân ga, bánh trước xe kẹt trong rãnh tuyết khuất tầm nhìn, không sao quẹo ra nổi.

An Viên ngồi trên ghế sau xe, đắp hai cái áo bông lớn, đang mơ màng, định nhắm mắt đánh một giấc, còn cố ý kéo mũ nỉ trên đầu xuống che mắt, kết quả mắt vừa nhắm đã “cốp” một tiếng, đầu đâm sầm vào lưng ghế trước, ong cả não.

An Quốc Khánh nghe con trai kêu “ái ui”, vội quay xuống nhìn.

“Tiểu Viên nhi, con không sao chứ?”

An Viên xoa xoa đầu, cắn răng đáp:

“Bố, con không sao.”

An Quốc Khánh đưa tay ra xoa xoa trên chóp mũ An Viên, nói:

“Không sao thì tốt, bố xuống xe xem thử.”

Bánh trước xe kẹt trong rãnh tuyết, cạnh rãnh tuyết in hằn mấy vệt bánh xe, đường trơn quá, An Quốc Khánh biết tự chú thì không đánh nổi xe ra, khi thuê xe chú còn đặc biệt yêu cầu cho thêm xích chống trượt, nhưng cả quãng đường tuyết không rơi mấy, lái rất thuận lợi, xích chống trượt cứ để trong cốp, chú hơi hối hận vì đã không lắp xích chống trượt trước khi vào thôn.

An Viên thò đầu ra khỏi cửa sổ xe, liếc thôn trang xa xa một cái.

Khói trắng ám sắc tro từ ống khói trên nóc nhà mấy hộ dân trong thôn bị gió tạt về một góc chân trời xanh lam.

Vầng dương tròn tròn treo trên ống khói, gió bấc thổi qua, tạt bay từng cụm khói trắng, cũng tạt nghiêng cả vầng dương.

Dưới ánh mặt trời, một bóng người đang đi về phía họ, người ấy ở xa quá, An Viên chỉ đoán được là một chàng trai dựa vào thân hình.

Em vỗ cửa xe, nói với An Quốc Khánh:

“Bố ơi, phía trước có người đến kìa.”

Nhà Thẩm Hành Xuân ở ngay đầu thôn, vừa ra ngoài đi tiểu, tiểu xong đang chuẩn bị vào nhà, đứng trong vườn nhìn thấy một chiếc xe phía xa xa đang bất động ngoài cửa thôn.

Cậu biết đầu đường có hai cái rãnh không nông bị tuyết che lấp, người không quen đường sá thôn không biết. Cậu đứng trong vườn chà tay, ra cổng, đi về phía chiếc xe.

Bà nội đang nấu cơm, từ trong nhà thấy cậu vội vàng hớt hải đi ra ngoài, gọi cậu một tiếng:

“Đại Xuân, sắp ăn trưa đến nơi rồi, con đi đâu đấy?”

Thẩm Hành Xuân nghe bà nội gọi cũng quay đầu đáp:

“Bà ơi, con đi ra ngoài cửa thôn xem thử, có xe qua đường bị kẹt rồi, con đi giúp một tay.”

“Vậy con đi đi.” Bà nội nghe thấy cậu không phải ra ngoài chơi thì không gọi cậu nữa.

Thẩm Hành Xuân vừa đi vừa thầm tính toán, nếu cậu giúp đánh xe ra ngoài nổi thì phải thu năm tệ tiền công mới được.

Trong lòng cậu nghĩ về năm tệ kia, bước chân ngày một nhanh hơn, cuối cùng dứt khoát co giò chạy, An Quốc Khánh chưa đi mấy bước đã chạm mặt cậu rồi.

Thẩm Hành Xuân nhìn cái đã nhận ra An Quốc Khánh, cậu hô lên gọi chú:

“Chú An đấy ạ?”

Hai năm trước, An Quốc Khánh từng đến đây lấy da, gặp bão tuyết bị kẹt lại thôn, cuối cùng phải ở tạm nhà Thẩm Hành Xuân mấy ngày. Ông nội Thẩm Hành Xuân là bác sĩ thôn, lúc ấy đang đi khám bệnh cho người ta, Thẩm Hành Xuân chơi với bọn trẻ con bên ngoài, chỉ có bà nội Thẩm Hành Xuân ở nhà, bà đột nhiên lên cơn tắc ruột cấp, An Quốc Khánh lái xe đưa bà đi bệnh viện, cũng may đến kịp, nhặt được cái mạng về.

Lúc này Thẩm Hành Xuân nhìn An Quốc Khánh, nghĩ tới chuyện ban nãy còn muốn đòi tiền công, trong lòng thấy hơi có lỗi.

An Quốc Khánh cũng nhận ra Thẩm Hành Xuân, đưa tay vỗ vai cậu.

“Đại Xuân, hai năm không gặp, đã cao thế này rồi à.”

Thẩm Hành Xuân nhấc vành mũ đang sụp xuống mắt.

“Cháu ở trong vườn nhìn thấy có xe bị kẹt trong rãnh ngoài cửa thôn, cháu muốn ra xem thử, không ngờ lại là chú An.”

“Đường bị tuyết che lấp, lúc lái xe không để ý.” An Quốc Khánh nói.

Thẩm Hành Xuân theo An Quốc Khánh đi về đằng sau.

“Cháu giúp chú An đánh xe ra nhé.”

“Ừ, chú đang tính vào thôn tìm người đây, lát nữa chú lái xe, cháu giúp chú đẩy phía sau một cái nhé, chắc là đánh được ra đấy.” Nói rồi, An Quốc Khánh đưa tay vỗ vai Thẩm Hành Xuân thêm một cái: “Năm nay Đại Xuân bao tuổi rồi, đã sắp cao bằng chú rồi đấy.”

“Mười sáu rồi ạ, sang năm mới là mười bảy.”

“Lớn nhanh thật đấy, con trai chú nhỏ hơn cháu mấy tuổi, nó năm nay mười hai rồi, đang ở trong xe.”

Thẩm Hành Xuân hơi ngạc nhiên.

“Chú An, lần này chú đưa cả em theo ạ?”

An Quốc Khánh cười đầy dung túng, nói:

“Một đứa nhóc hư ấy mà, tự mình lén trèo lên xe.”

Thẩm Hành Xuân rút tay khỏi túi, sau khi chà thì đặt bên miệng hà hơi, không khí lạnh giá bên miệng ngưng tụ thành một nhúm hơi nước trắng bay lên. Cậu đưa mắt về chiếc xe đằng xa, trên ghế phụ không có ai, vậy chắc ngồi ghế sau rồi.

Cửa sổ hàng sau không đóng, cậu nhìn thấy bóng người hắt trong xe từ xa, góc độ của cậu vừa hay đối diện mặt bên của em bé trong xe, góc nghiêng tròn trịa, rõ ràng là của trẻ con. Cậu hướng về phía bóng dáng trong xe, kêu một tiếng:

“Em bé hư2 ở đâu nào?”

Vừa rồi An Viên vẫn để cửa sổ mở, sau khi nghe tiếng liền dịch mông về phía cửa, hạ thấp kính xuống thêm một chút, cằm tựa lên bệ cửa.

“Em bé hư ở trong xe ấy.” An Quốc Khánh nói.

Thẩm Hành Xuân rảo thêm hai bước.

“Cháu xem thử em bé hư ạ.”

Trong gió, dưới trời xanh, An Viên lại nghe thấy giọng nói trong trẻo ấy, đang gọi em là em bé hư.Ngoại trừ bố em, chưa ai từng gọi em thế bao giờ, An Viên nhoài cổ ra nhìn về phía trước xe, đuôi mắt vô thức nhếch lên thành một góc nghiêng hơi thách thức, nói với người đang đi tới:

“Em bé hư ở đây này…”