- Vì sao?

Tô Ái Quân như bị giội một chậu nước lạnh vào mặt, vội hỏi. Hai người Dư Chính Dân cũng lộ vẻ kinh ngạc. Họ không thể hiểu vì sao Phương Minh Viễn có thể khẳng định công ty vận chuyển hành khách nhất định sẽ thua lỗ.

- Vì sao ư?

Phương Minh Viễn nhớ kiếp trước, bộ Đường sắt thực hiện phương án chia tách mạng lưới vận chuyển, còn xây dựng không ít công ty vận tải hàng hóa và công ty vận chuyển hành khách trên cả nước, nhưng cuối cùng, các công ty vận tải hàng hóa đó lặng lẽ biến mất như vô hình, lại trở về hình thức trước đó, nhưng hắn không giải thích cho mấy người Tô Ái Quân như vậy.

Ý nghĩ của Phương Minh Viễn bay vòng vèo, miệng nói:

- Chú Tô, cháu thừa nhận phương án vận chuyển tách rời là biện pháp có thể thay đổi việc khoán trắng cho ngành đường sắt cả nước, đồng thời đoàn tàu thuộc công ty vận tải hàng hóa cũng có thu nhập trực tiếp. Các công ty vận tải hàng hóa muốn tận dụng nhà ga thì phải trả phí sử dụng cho bộ đường sắt, nói cách khác, các xí nghiệp đó phải tính rõ ràng các khoản vận chuyển để trả, chi phí thấp hơn, tránh lãng phí, thậm chí sau này còn có thể cạnh tranh với đường sắt, đạt hiệu suất cao trong cạnh tranh, cung cấp chất lượng phục vụ tốt nhất cho hành khách. Hơn nữa, cháu tin rằng, đó cũng là nhu cầu chi phí riêng của mình và chịu trách nhiệm về thu nhập của công ty, bọn họ khai thác thị trường, thu nhập tăng lên, tiết kiệm chi phí, sử dụng hữu hiệu các loại tài nguyên và tất nhiên vẫn duy trì hệ thống cũ và mối tương quan với bộ Đường sắt.

- Vậy không phải tốt lắm sao?

Tô Ái Quân cảm thấy lẫn lộn, đây không phải là việc cải cách suy nghĩ để đạt mục tiêu sao?

- Nhưng cũng sẽ phát sinh vấn đề mới. Ví dụ, vấn đề chia lợi nhuận giữa công ty đường sắt và công ty vận chuyển hành khách, nhà ga vẫn thuộc cục đường sắt mà. Lại ví dụ, một số quan chức địa phương đùn đẩy trách nhiệm cho nhau, ví dụ như vấn đề phân phối toa xe giữa công ty vận chuyển hành khách và công ty vận tải hàng hóa, vấn đề điều hành, vấn đề tạm thời xin thêm xe…Cục Đường sắt có thể nhân cơ hội này ăn tiền vận chuyển hành khách xong lại ăn tiền vận chuyển hàng hóa không? Ví dụ xe đó đường dài từ Phụng Nguyên đến Đông Bắc tất nhiên phải qua nhiều trạm, lúc trước mọi người ăn chung nồi, lợi ích không cần phân chia rõ ràng, dù sao thì thịt ở trong nồi cũng do bộ Đường sắt định đoạt. Nhưng hiện tại, mọi người tự chịu trách nhiệm lời lỗ, dựa vào điều gì mà anh đòi kiếm tiền ở chỗ của tôi? Giao dịch và thanh toán với Bộ Đường sắt thì không thể tránh né, đầu kéo, điện, tuyến đường sử dụng, và nhiên liệu đốt đều liên quan đến công ty vận chuyển đường sắt. Nếu không có một quy định rõ ràng, tiền lời của Bộ Đường sắt sẽ bằng không, cãi cọ, đấu võ mồm cũng không thể nói cho hết. Nói không có quy tắc thanh toán tài chính rõ ràng, có hệ thống điều hành, tính phí vận chuyển bằng máy, nếu thu nhập và chi phí không được làm rõ thì phải phân chia lợi ích như thế nào? Vấn đề đơn giản nhất, nhà ga sẽ không muốn bán vé cho đoàn tàu khác bộ đi qua hoặc sẽ không sắp xếp thuận lợi cho đoàn tàu của bộ khác vào ga hoặc là tàu dự định tám giờ xuất phát, lại sắp xếp cho muộn đến mười một giờ, các vấn đề này các chú chắc không muốn xảy ra phải không?

- Những việc đó chúng tôi cũng đã suy nghĩ đến, cũng đang xây dựng quy định để giải quyết các vấn đề này. Sở dĩ tìm một tuyến đường làm thí điểm cũng vì muốn tìm ra khuyết điểm để có thể cố hết sức hoàn thiện.

Dư Chính Dân lúc này không dám xem thường Phương Minh Viễn, ông ta nghe Phương Minh Viễn nói xong đã hiểu, người thiếu niên này đã thấu triệt các vấn đề trong cải cách đường sắt.

- Minh Viễn, xem ra cháu cũng bỏ không ít công sức cho việc cải cách đường sắt này rồi.

Tô Ái Quân nhìn Phương Minh Viễn một lúc rồi nói:

- Thế nào? Có hứng thú gia nhập vào, tự mình thí điểm không?

- Cậu ấy sao?

Dư Chính Dân kinh ngạc thốt lên. Để một thiếu niên tự mình cải cách đường sắt thì quá giống chuyện nghìn lẻ một đêm rồi. Nếu để người khác biết được không chừng còn bị mắng.

- Chú Dư, chú đừng xem thường thằng nhóc này, hiện giờ hắn đã là đại phú ông, có hàng tỷ rồi đó. Chú biết siêu thị Carrefour không? Đó là sản nghiệp của hắn, hơn nữa hắn là người sáng lập.

Tô Ái Quân nói nhỏ.

Hai người Dư Chính Dân nghe được tin này như sét đánh ngang mày, cứng lưỡi trân trối nhìn hai người họ một lúc mà không nói được gì… Tin tức thật động trời. Ở cục Đường sắt Phụng Nguyên lâu như vậy sao lại có thể không biết đến siêu thị Carrefour lớn nhất Phụng Nguyên được?

Đó là một trong những doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực kinh doanh nổi tiếng ở tình Tần Tây. Gần thành phố Phụng Nguyên mới vừa khai trương năm sáu cửa hàng, lợi nhuận hàng năm cực kỳ khả quan. Doanh nghiệp lớn như vậy không ngờ lại do thiếu niên trước mặt này một tay sáng lập.

Họ không thể tin nhưng lai không thể không tin.Tô Ái Quân không thể nói dối việc này được.

- Chú Dư, thằng nhóc này thích khiêm tốn, người bình thường biết siêu thị Carrefour là của nhà họ Phương nhưng không biết người sáng lập là hắn nên xin chú giữ bí mật giùm hắn.

Tô Ái Quân trịnh trọng khác thường nói.

- Cũng phải, cũng phải.

Dư Chính Dân trả lời theo bản năng.

- Bác Dư, chú Tô, thật ra nếu nói cháu không có hứng thú gì với đường sắt là nói dối, nhưng nếu nói cháu có ý muốn đầu tư vào đườg sắt thì hơi sớm. Cháu thừa nhận, đầu tư đường sắt không thể thiếu trong việc phát triển kinh tế quốc dân. Nhưng là một thương nhân, cháu phải bảo đảm thu vào ít nhất cũng bằng tiền đầu tư. Nhìn hiện trạng trước mắt, cháu nhìn không thấy triển vọng có doanh thu.

Phương Minh Viễn trầm ngâm một lúc sau nói:

- Theo cháu biết, quyền hoạt động điều hành toa xe và định giá đường sắt đều do bộ đường sắt và các cơ quan chính phủ liên quan nắm giữ. Hơn nữa mỗi cục đường sắt cũng không thể là một đơn vị hạch toán độc lập, xuất phát từ việc suy xét cân bằng lợi ích, cuối năm, bộ Đường sắt sẽ tiến hành phân chia lợi nhuận. Nói cách khác, tiền lời mỗi năm của từng cục đường sắt không thể hiện rõ năng lực trong năm của nó. Ngoài ra, hạch toán phí tổn vận chuyển đường sắt tương đối phức tạp nên người trong ngành vẫn chỉ mơ hồ tính chi phí hoạt động cho đường sắt càng nhiều càng tốt để dễ báo cáo và giữ lại tiền lời. Không biết điều này có thật không?

Dư Chính Dân gượng cười gật đầu, chuyện này không lừa được hắn, nếu ông ta không thừa nhận, Tô Ái Quân cũng sẽ gật đầu.

Đúng như lời Phương Minh Viễn, hiện nay việc phân phối phí tổn hay thu nhập của các cục Đường sắt là từ Bộ Đường sắt quyết định chứ không phụ thuộc vào thị trường giao dịch. Nói cách khác, cục Đường sắt thu vào bao nhiêu vốn do Bộ Đường sắt định đoạt, phí sử dụng đường bộ, phí đầu kéo, phí tuyến đường, phí giải biên… rất mơ hồ, hỗn loạn. Cứ như vậy, các cục đường sắt nhận thấy có cố sức khai thác thị trường cũng không bằng chạy tới bộ. Vì thế các cục đường sắt dốc sức giành giật phân phối của Bộ Đường sắt chứ không đem sức lực ra nâng cao trình độ kỹ thuật, cải thiện chất lượng phục vụ, làm cho tài nguyên ngày càng tốt hơn.

- Hơn nữa, theo cháu biết, có một ít trạm vận chuyển hàng hóa đường sắt thường sẽ phát hiện có hàng, có xe nhưng không vận chuyển. Bác Dư, chú Tô, có thể nói cho cháu biết vì sao lại có chuyện không thể tin nổi này không?

Phương Minh Viễn tỉnh bơ hỏi.

Dư Chính Dân và Tô Ái Quân ngược lại không nói gì. Thật ra vấn đề này phát sinh là do cơ chế quản lý độc đáo của đường sắt Hoa Hạ. Hàng năm, bộ Đường sắt sẽ phân chỉ tiêu cho các cục, nếu cấp dưới làm việc tích cực, hoàn thành vượt mức thì chỉ tiêu năm sau sẽ cao hơn. Toàn bộ thu nhập của cục phải hộp về bộ, bộ đường sắt sẽ dựa theo một tỷ lệ định trước hoặc tiêu chuẩn gì đó cấp lại cho cục, cho nên tạo thành việc cục đường sắt nào làm càng nhiều lại càng bị động và các cấp đơn vị cũng không tích cực. Loại thưởng phạt không đều này cũng là trở ngại rất lớn cho đường sắt Hoa Hạ phát triển.

- Cháu còn biết, bộ Đường sắt giao công tác hàng năm đại khái là bộ truyền đạt nhiệm vụ sản xuất kinh doanh cho các cục, mỗi tháng các cục lại truyền đạt phương án vận chuyển xuống dưới nữa, trong đó có chỉ tiêu từ cước phí đến số lượng của từng loại như thực phẩm, thuốc men…, các loại hàng hóa đó dù thiếu hay đủ cũng phải hoàn thành chỉ tiêu. Bác Dư, có phải vậy không?

Dư Chính Dân và Tô Ái Quân vẻ mặt chua xót. Mấy vấn đề mà Phương Minh Viễn hỏi, có thể nói là đã chạm vào điểm mấu chốt. Vận chuyển đường sắt, quả thật là mỗi khi bộ Đường sắt quy định vật tư trọng điểm, các kế hoạch vận chuyển hàng hóa khác phải kéo dài thời gian. Điều này trực tiếp làm cho giá cả vận chuyển đường sắt luôn trong tình trạng bị bóp méo.

Ví dụ như tháng mười một hằng năm là thời điểm phương bắc dự trữ than đá cho mùa đông rất rầm rộ lại gặp đúng lúc vận chuyển thương phẩm cho “Hai lễ”, có thể nói là lúc đường sắt phương bắc bận rộn nhất. Vào tháng vàng này, các lãnh đạo công ty đường sắt địa phương mỗi ngày đều vội vã sắp xếp cho bộ Đường sắt chuyển kế hoạch, vì nếu bộ Đường sắt không chuyển kế hoạch, sẽ rất khó vận chuyển loại hàng hóa chưa nộp thuế này, ngoại trừ thanh đá. Hiện tượng này được gọi là “Trắng đen lộn ngược”.

- Còn có việc đường sắt không đủ năng lực, hình thành việc tương phản rõ rệt là vào cao điểm ngày tết. Bình thường khách đều đến cửa sổ phòng vé để mua nhưng không được vé, sau khi lên tàu mới thấy một số lượng chỗ ngồi đáng kể… Nếu không có cách giải quyết thích đáng thì ai lại dám lao vào cái đống lộn xộn này chứ?