Khi ấy ba anh em Hành Giả vào đền, chúa tôi đồng quỳ lạy nghinh tiếp, Tôn Hành Giả thuật chuyện Văn Thù bồ tát thâu sư tử, vân vân, chúa tôi đều kinh hồn, lặng thinh không tạ ơn Bồ Tát, Chúa tôi đương mừng rỡ, xảy thấy Hoàng môn quan vào tâu rằng:
- Có bốn ông hòa thượng đến ngoài.
Vua Ô Kê truyền chỉ mới vào, coi lại là sãi ở chùa Bữu lâm đem dưng áo mão đai giày đồ gởi, Tôn Hành Giả mừng rở, truyền dưng cho Hoàng đế mặc vào, Bão Tái tử lấy Ngọc khuê dưng ra, đặng chầu chực tung hô như mời.
Vua Ô Kê quỳ lạy khóc rằng:
- Tôi chết đã ba năm, nhờ ơn thầy cứu sống, tôi tình nguyện không làm vua nữa, dắt vợ con ra ngoài thành, xin chọn một vị sư phụ nào trị nước!
Tam Tạng nói:
- Chúng tôi là người tu hành, lẽ nào trị nước?
Vua Ô Kê nói:
- Xin sư phụ đừng nói khiêm, bởi đức thầy lớn lắm, đã làm thầy hết thãy, thì trị nước có dư.
Tam Tạng không chịu, chí dốc thỉnh kinh mà thôi.
Vua Ô Kê thấy Tam Tạng từ chối hoài, liền thĩnh Tôn Hành Giả, Tôn Hành Giả cười rằng:
- Chẳng nói giấu chi các ông, nếu tôi muốn làm Hoàng đế, thì lên ngôi thiên tử đã lâu, bởi làm hòa thượng quen rồi, tật làm biếng càng ngày càng ớn, nếu làm vua mất công đội mão thắt đai, rộn ràng nực nội, phải thức khuya dậy sớm, không đặng ngủ ngày, nghe báo có giặc thì lo, thấy dân mất mùa cũng sợ!Vậy thì ở đâu quen đó, nghề nào ưa nghề nấy mà thôi. Bệ Hạ làm vua, còn chúng tôi làm hòa thượng.
Bát Giái, Sa Tăng nghe nói đồng khen phải.
Khi ấy vua Ô Kê hết phép, túng phải mặc đồ vua lên ngai bá quan văn vỏ đồng tung hô chúc lạy, vua Ô Kê phán rằng:
- Trẩm nay lên ngôi cũ, thiệt nhờ ơn đức bốn thầy, vậy thì truyền thợ khéo vẻ chơn dung đặng quả nhơn thờ phượng, trẩm sẽ đem châu báu vàng ngọc, xin Bệ Hạ đội điệp thông hành mà thôi.
Vua Ô Kê phải y lời.
Rồi truyền chỉ phong tặng chùa Bữu lâm, và các sải dưng y phục, ân xá tù tội cho thiên hạ.
Khi ấy ăn tiệc xong rồi, bốn thầy trò từ giả, vua Ô Kê cầm không đặng, chẳng biết làm sao, truyền lấy xe loan mời Tam Tạng lên ngồi, vua Ô Kê và Hoàng Hậu Ðông cung đẩy xe ra một đổi.
Bá quan thấy vậy, đưa tiếp khỏi thành, hai đàng giã từ kẻ lui người tới.
Nói về bốn thầy trò đi tới mãn tháng chín, hết thu qua đông.
Tam Tạng thấy một hòn núi cao chớn chở, thất kinh kêu Hành Giả nói rằng:
- Ðồ đệ ơi! Núi cao chắc có yêu tinh, đồ đệ phải coi chừng cho lắm.
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Có tôi bảo hộ, thầy còn nghi sợ làm chi, hãy cứ việc đi mãi.
Tam Tạng nghe lời giục ngựa lên núi một hồi, Tôn Hành Giả thấy một đạo hồng quang như lửa, ở trong hang đá chiếu đỏ mây.
Tôn Hành Giả kinh hãi ôm ngang Tam Tạng đem xuống ngựa, kêu Sa Tăng, Bát Giới biểu đưa binh khí gì giữ xung quanh, vì có yêu tinh gần tới, Sa Tăng, Bát Giới nghe lời.
Nói về con yêu ấy là Hồng Hài Nhi, xưng hiệu Thánh Anh đại vương, ở Hỏa vân động, con trai của Ngưu Ma Vương và La Sát.
Khi ấy Hồng Hài ở trên mây ngó xuống nói rằng:
- Bấy lâu ta nghe Thiền Tử đầu thai làm Ðường Tăng, nếu ăn thịt là trường thọ, nên ta ngóng trông đôi bữa, chờ đợi từ ngày, không dè bữa nay gặp mặt, chắc là hòa thượng trắng và mập ngồi trên ngữa hồi nãy, bị ba sãi xấu mới bảo hộ xung quanh, không biết hòa thượng nào biết có ta nên giữ trước! Như vậy thì hết kể ăn thịt Ðường Tăng!
Nói rồi nghĩ rằng:
- Thế làm hỗn thì nó giữ già, chắc bắt không đặng, chờ làm êm thì có thế lại gần, sẽ thừa cơ mà bắt nó.
Tính rồi liền xuống núi, chận đầu chừng 3 dặm, hóa ra thằng nhỏ tuổi, trần truồng bị trói trên cây, và khóc và la, kêu người cứu mạng làm phước.
Khi ấy Tôn Hành Giả thấy mây đỏ đã tan hết, liền mời thầy lên ngựa mà đi, Tam Tạng nói:
- Ngươi mới nói có yêu quái, sao lại biểu ta đi?
Tôn Hành Giả thưa:
- Bởi tôi thấy hơi đỏ như lửa, ở dưới núi mà xẹt lên mây, nên biết có yêu quái, nay hơi ấy tan hết, thì yêu quái đã đi xa rồi, tôi chắc nó là yêu quái đi đường, không can chi mà sợ. Vậy xin thầy lên ngựa mà đi.
Bát Giới cười rằng:
- Yêu tinh cũng có đi đường?
Tôn Hành Giả nói:
- Ngươi thiệt chưa hiểu sự ấy, nếu có động nào làm yến tiệc, thì nó mời yêu tinh các nơi phó hội, nên yêu ấy có ý đi ăn tiệc, chẳng tìm tâm bắt người, ấy là yêu tinh đi đường, sao gọi là không có?
Tam Tạng nghe nói, bán tinh bán nghi, liền lên yên giục ngựa.
Ði một hồi nghe tiếng kêu:
- Cứu tôi làm phước!
Tam Tạng kinh hãi hỏi rằng:
- Ðồ đệ ơi!Ai ở giữa hòn núi mà kêu vang?
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Xin thầy đừng hỏi làm chi, cứ đường ngay mà đi mãi!
Tam Tạng y lời đi một hồi, nghe càng gần lắm!
Tam Tạng nói:
- Ðồ đệ, tiếng kêu nghe rõ ràng, chắc là người mắc nạn cũng nên cứu người làm phước, chớ khá bỏ qua.
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Bữa nay xin thầy dẹp đỡ hai chữ làm phước lại, hỏi điềm lành không có, còn điềm dữ rất nhiều, hễ thương người thì hại mình, hay làm ơn mắc oán. Xin chuyện đâu bỏ đó, đừng nghe đừng hỏi làm chi.
Tam Tạng y lời không hỏi nữa.
Nói về Hồng Hài la càng ngày càng lớn.
Tôn Hành Giả nổi giận nghĩ rằng:
- Không biết con yêu nầy ở đâu, mà kêu hoài kêu hủy! Ðể ta làm phép mẹo dậu tinh cho cách bức nhau đừng thấy mặt mới đặng.
Nghĩ rồi đứng dừng lại, làm phép thâu đường, đưa mấy thầy trò qua bên kia núi, té ra con yêu ở phía sau lưng.
Khi ấy Hồng Hài kêu hoài không đặng, lấy làm lạ nói rằng:
- Mình đón đường cách có ba dặm, sao đi lâu tới vậy kìa, có khi đi vòng qua chót núi thì phải". Nói rồi đằng vân lên coi nữa.
Tôn Hành Giả ngó lên thấy, liền bồng Tam Tạng để xuống, kêu Sa Tăng Bát Giới nói rằng:
- Yêu tinh tới nữa, phải bảo hộ như khi nãy mới an.
Sa Tăng Bát Giới đều đưa khí giới mà vây phủ.
Khi ấy Hồng Hài ở trên mây xem thấy khen rằng:
- Hòa Thượng nào có tài thiệt, biết trước mà giữ gìn, nếu bắt không đặng người ấy thì hết trông ăn thịt Ðường Tăng.
Nói rồi bay xuống, hóa ra con nít bảy tuổi, tay chân bị trói trên cây như khi trước, song bây giờ đón đường gần lắm, cách chừng một dặm mà thôi, cũng kêu la như trước.
Khi ấy Tôn Hành Giả thấy khí yêu đã tan, liền thỉnh thầy lên ngựa.
Tam Tạng trách rằng:
- Ngươi nói có yêu quái tới, sao lại biểu ta đi?
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Cũng là yêu quái đi đường, không dám làm hổn.
Tam Tạng nổi giận mắng rằng:
- Con khỉ nầy cứ gạt ta mãi, khi lên núi lại nói có yêu tinh, ba hồi dọa ta nói có yêu có yêu, kéo đùa xuống ngựa, giây phút lại biểu lên yên, cứ nhát ta như vậy, lại kéo lên kéo xuống mãi, rủi gãy tay gãy cổ, thì mới làm sao?
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Xin thầy đừng giận, dầu gãy tay gãy chơn còn trị đặng, rủi lầm yêu quái biết làm sao?
Tam Tạng giận muốn niệm chú cẩn cô.
Sa Tăng theo khuyên giải, Tam Tạng mới lên yên giục ngựa.
Xảy nghe tiếng kêu rằng:
- Thầy ôi!Cứu tôi với!Cứu tôi với!
Tam Tạng ngó thấy đứa nhỏ trần truồng, bị treo tay chơn trên đại thọ.
Tam Tạng gò cương lại mắng Hành Giả rằng:
- Con khỉ nầy làm biếng quá, ta nghe rõ ràng, tiếng người kêu cứu, nó một hai cứ nói là yêu, bây giờ ngươi coi, phải là người ta bị treo trên cây đại thọ, nào yêu quái ở đâu?
Tôn Hành Giả thấy thầy đương giận, không dám trả lời.
Tam Tạng cầm roi ngựa chỉ thằng nhỏ mà hỏi rằng:
- Ngươi là con nhà ai? Vì cớ nào mà bị trói tại đó?
Hồng Hài nghe nói liền khóc rằng:
- Thầy ôi, phía bên Tây núi nãy có một cái suối Khô Tòng, dựa suối ấy có một xóm lớn, nguyên trước ông nội tôi là Hồng Bá Vạn, tuổi già đã qua đời, để sự sản cho cha tôi là Hồng Thập Vân bởi cha tôi đãi đằng khách khứa, cho vay khắp nơi, bị quân hoang lường gạt, không trả vốn lời, cha tôi tức mình thề chẳng cho vay nữa, bởi cớ ấy nên quân hoang vay hỏi không đặng, vầy đoàn ăn cướp hằng ngày giết cha tôi, bắt mẹ tôi về làm yểm trại phu nhơn chi đó, lấy của sạch trơn. Khi ấy mẹ tôi ôm tôi trong lòng mà khóc, chúng nó hối đi theo, mẹ tôi bồng tới đây, lũ ăn cướp bảo giết tôi cho rảnh, mẹ tôi năn nỉ lắm, nó mới trói tôi tại đây, rồi dẫn mẹ tôi đi mất. Thương hại, tôi bị trói ba ngày đêm mà không thấy một người qua lại, chắc là chết đói trong rừng, chẳng ngờ nhờ phước ông bà, mới gặp thầy đi tới, xin thầy làm phước cứu tôi về nhà tôi sẽ bán mình mà đền ơn cứu tử.
Tam Tạng bảo Bát Giới mở xuống.
Bát Giới cũng nghe lời, Tôn Hành Giả cản lại nạt rằng:
- Yêu quái ta có biết mặt ngươi ở núi nầy, đừng giả hình mà gạt chúng, nếu nội nhà mi đã tuyệt, bây giờ giao mi cho ai? Ngươi lấy chi mà tạ ơn, ấy lời nói trớ trêu mà té mối!
Hồng Hài làm bộ sợ run và khóc và năn nỉ rằng:
- Thầy ôi! Tuy cha mẹ tôi không còn, gia tài cũng hết. Song ruộng đất còn nhiều, ông ngoại tôi ở phía Nam, cô tôi ở phía Bắc, còn đầu suối có Lý Bứ là dượng tôi, trong rừng ấy có bác tôi là Hồng Tam, tại ấy cũng nhiều người quen lớn nữa. Nếu sư phụ cứu tôi về đó, tức thì bán ruộng đất đền ơn.
Bát Giới nói:
- Anh hạch hỏi làm chi, đứa con nít bây lớn nó nói cũng phải, cứu nó cho rồi.
Vừa nói vừa cắt dây cho nó, đem Hồng Hài xuống đất nó liền khóc mà lạy thầy.
Khi ấy Tam Tạng thấy càng thương, bảo lên ngồi trước yên ngựa.
Hồng Hài khóc mà thưa rằng:
- Thầy ôi! Tôi bị trói ba bữa rày, tay chơn đã tê mà cứng, mình mẩy đau rêm, vả lại tôi chưa từng cỡi ngựa, nên chẳng dám ngồi cao.
Tam Tạng nói:
- Thôi Bát Giới cỏng giùm một chút.
Hồng Hài lau nước mắt thưa rằng:
- Thầy ôi! Tôi không dám chịu ông ấy cỏng, bởi vì lông gáy nhọn như kim, sợ đâm nhầm chảy máu.
Tam Tạng nói:
- Thôi Sa Tăng chịu khó cỏng đi.
Hồng Hải lau nước mắt thưa rằng:
- Tôi bị ăn cướp hành hung, bây giờ nghĩ còn sợ! Nay thầy nầy mặc mày hung lắm, tôi chẳng dám gần.
Tam Tạng nói:
- Thôi, Tôn Hành Giả chịu khó cỏng một hồi.
Tôn Hành Giả cười hả hả rằng:
- Tôi cỏng cho, tôi cỏng cho.
Hồng Hài mừng rỡ nói:
- Cám ơn thầy vui vẻ, tôi lấy làm bằng lòng.
Tôn Hành Giả kê vai cỏng thử, nặng không tới bốn cân.
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Mi là yêu quái, nay tới số rồi, cả gan cợt ta, tưởng ta không biết cội rễ.
Hồng Hài thưa rằng:
- Tôi là con nhà lương thiện, rủi mắc nạn mới đến nước nầy, sao sư phụ không thương, kêu tôi là yêu quái.
Tôn Hành Giả nói:
- Nếu mi không phải là yêu, sao mình nhẹ như giấy?
Hồng Hài nói:
- Tại tôi nhỏ xương nên ít nặng.
Tôn Hành Giả nói:
- Thôi ta cũng rán cỏng ngươi, song mắc đi tiểu, đại chi chi, thì phải nói cho ta hay trước.
Nói rồi liền cỏng đi theo thầy, tuy ngoài miệng nói xuôi, chớ trong lòng giận lắm, quyết lừa thế vật chết mới nghe.
Khi ấy Hồng Hài ở trên lưng Hành Giả, biết cố ý vật mình, Hồng Hài liền hớp gió Tây bốn lần thổi trên lưng Hành Giả.
Tôn Hành Giả nghe sau lưng ước nặng ngàn cân liền cười rằng:
- Con ôi! Con làm phép nặng, mà đè cha cho nhẹp ruột phải không?
Hồng Hài nghe hỏi gằn, liền xuất hồn lên mây bạc.
Còn Tôn Hành Giả cỏng nặng quá, nổi giận vật xuống đá nát thây.
Tôn Hành Giả giận cùn, xé tát tay chơn quăng dựa lộ.
Hồng Hài ở trên mây ngó thấy, nổi giận nói rằng:
- Hòa Thượng khỉ thiệt dữ quá, lúc nầy không bắt Tam Tạng, còn đợi chừng nào. Nói rồi nổi một trận gió, đá chạy cát bay, Bát Giái, Sa Tăng đều cúi đầu nhắm mắt, Tôn Hành Giả biết gió yêu, liền chạy lại giữ thầy mà không kịp, Tam Tạng bị Hồng Hài thỉnh về động.
Khi ấy lặn gió rồi. Tôn Hành Giả lại kêu Bát Giái, Bát Giới chờ dậy nói rằng:
- Anh ôi, gió lớn quá!
Tôn Hành Giả hỏi:
- Thầy ở đâu?" Bát Giới nói:
- Giông gió đùng đùng, thổi bét con mắt, chúng tôi mãn cúi đầu àm núp, còn thầy mọp trên lưng ngựa rõ ràng, sao bây giờ chẳng thấy ở đây. Không phải là tim bức mà bay mất!
Tôn Hành Giả nói:
- Thôi, bây giờ anh em ở đâu về đó!
Bát Giới nói:
- Phải, phải!
Sa Tăng nghe nói kinh hãi hỏi rằng:
- Anh nói cái gì lạ vậy? Bởi chúng ta nặng tội lắm, nhờ ơn Quan Âm Bồ Tát dạy khuyên, nên đặt tên lại mà tu hành cho giải nghiệp, bảo hộ thầy lạy Phật thỉnh kinh, ngõ đem công trừ tội; bây giờ anh bảo ở đâu về đó, thì chẳng là hữu thủy vô chung, trước cãi lịnh Quan Âm, sau bỏ tình sư phụ, còn chi công quả bấy lâu, chắc bị người sau biếm nhẻ!
Tôn Hành Giả nói:
- Sư đệ nói thông lắm, song sư phụ không nghe lời nói phải, cứ chấp kinh mà chẳng biết tùng quyền; bảo làm phước cho yêu, bằng không thì giận, thấy hết lòng bảo hộ, lại mắng nhiếc ngầy ngà, bởi chẳng nghe lời ta, nên khiến ngã lòng như vậy.
Như con yêu hồi nãy, thầy cũng nói là người ta, bắt cỏng lên cỏng xuống, bởi vậy nó mới lại gần, xuất hồn ra hóa gió mà bắt thầy, ta tức mình muốn bỏ đi cho rảnh, song hiền đệ có lòng chung thủy, thì đồng tìm yêu quái mà cứu thầy.
Bát Giới nói:
- Cũng đặng, cũng đặng, kẻ dắt ngựa, người gánh đồ, đi kiếm hết lòng cũng phải đặng
Khi ấy ba anh em kiếm hơn bảy chục dặm đường, cũng không thấy Tam Tạng.
Tôn Hành Giả nóng quá, nhảy vọt lên chót núi, hiện ra ba đầu sáu tay, cứ hay tay cầm một cây thiết bãng, đụng đâu đập đó, phá núi rầm rầm.
Nói về các vị Sơn Thần, Thổ Ðịa kinh hãi chạy tới rần rần, mấy ông thần nghèo lắm, áo quần rách rưới lang thang, cũng chạy tới đồng quỳ lạy ra mắt.
Tôn Hành Giả hỏi rằng:
- Vì cớ nào Thổ Ðịa, Sơn Thần đông quá?
Các Thần thưa rằng:
- Núi nầy gọi là Hiệu Sơn Ðầu, cao sáu trăm dặm, cứ mười dặm thì một Sơn Thần mười dặm thì một Thổ Ðịa, nên cộng ba mươi Sơn Thần và ba mươi Thổ Ðịa, hết thảy là sáu mươi.
Hôm qua chúng tôi đã hay Ðại Thánh đến, ngặt hội tề chưa đủ, nên trễ việc tiếp nghinh, xin thương tình thứ tội.
Tôn Hành Giả hỏi:
- Chẳng hay núi nầy có hết thảy mất con yêu?
Các Thần thưa rằng:
- Có một con, mà nó hại chúng tôi trùn đầu trùn óc, đến nổi hương tàn khói lạnh áo rách quần hư, chớ chi đặng vài con yêu, thì chúng tôi chết hết.
Tôn Hành Giả hỏi:
- Con yêu nầy ở đâu?
Các Thần thưa rằng:
- Nó ở tại động Hỏa Vân, gần Khô Tòng giảng. Thiệt nó, thần thông cao lắm, sai chúng tôi như thể gia đinh, bắt đốn cây chụm lửa, hoặc là hầu hạ đêm ngày. Còn lũ tiểu yêu còn xin tiền rằng khác!
Tôn Hành Giả nói:
- Các ngươi ở trên núi, ai cúng mà có tiền?
Các Thần nói:
- Nếu không có thì phải bắt thịt rừng mà dưng cho nó, nếu không thì phá miễu đập đồ, báo hại chúng tôi trần ai hết thảy. Xin Ðại Thánh trừ nó mà cứu kẻ hiền lành. Tôn Hành Giả hỏi:
- Các ngươi biết gốc con yêu ấy hay không?
Các Thần thưa rằng:
- Tôi nói ra thì Ðại Thánh đủ hiểu. Nó là con trai Ngưu Ma Vương, mẹ nó là La Sát (Thiết Phiến Công Chúa), còn tên nó là Hồng Hài (Hồng Hài Nhi), xưng hiệu là Thánh Anh đại vương. Trước kia nó tu tại Hỏa Diệm Sơn ba trăm năm, nên tu luyện đặng tam mụi chơn hỏa. Ngưu Ma Vương mới sa nó đến trấn núi nầy.
Tôn Hành Giả nghe đủ mọi lời, rồi cho Sơn Thần và Thổ Ðịa về hết.
Khi ấy Tôn Hành Giả, ở trên chót núi nhảy xuống, hiện nguyên hình nói với Sa Tăng Bát Giới rằng:
- Hai em đừng lo sợ, bề nào thầy cũng bình an, vì con yêu nầy có bà con với Lão Tôn, cha nó là Ngưu Ma Vương, mẹ nó là Thiết Phiến Công Chúa. Còn tên tộc nó là Hồng Hài. Nguyên 500 năm trước Lão Tôn có kết bạn với Ngưu Ma Vương, ta kêu Ngưu Ma Vương bằng anh, thì thằng Hồng Hài kêu ta bằng chú, chắc không lẽ ăn thịt ta?
Bát Giới cười ngát nói rằng:
- Anh ơi! Lời tục nói: Ba năm chẳng tới sân, dầu quen cũng xa lạ, huống chi chuyện nầy cách 5, 6 trăm năm chẳng hề có thăm viếng chi hết, mà n ó chịu nhìn hay sao?
Tôn Hành Giả nói:
- Dầu nó không nhìn mà kêu bằng chú, chớ lẽ nào dám hại thầy ta, vì cái danh của Lão Tôn, cha nó cũng phải sợ.
Khi ấy ba anh em đi hơn một trăm dặm, tới suối Khô Tòng. Có một cái cầu bắc ngang qua ngọn suối, dựa cầu có một cái động.
Tôn Hành Giả nói:
- Chắc là Hồng Hài Nhi ở đây. Vậy Sa Tăng đem gói đồ vô rừng mà giữ.
Sa Tăng y lời.
Còn Bát Giới và Tôn Hành Giả nhảy qua suối Khô Tòng, lại gần cửa động, thấy có tám chữ lớn như vầy: Hiệu Sơn, Khô tòng Giảng, Hỏa Vân Ðộng.
Còn nhiều tiểu yêu hầu hạ ở trong.
Tôn Hành Giả thấy chúng nó đang múa gươm múa giáo, liền hét lớn rằng:
- Chúng bây, mau vào báo với chúa động, bảo thả thầy ta ra, bằng không thì chết hết cả ổ.
Xảy có tiểu yêu vào báo rằng:
- Có một ông Hòa Thượng mặt tợ Thiên lôi, và một sãi mỏ dài tai lớn, đứng trước cửa động, biểu Ðại Vương trả thầy