1970
31.12.69
Đêm giao thừa của năm 1969 bọn mình hànhquân trên đường về trạm cũ. Buổi chia tay với những người quen và ngườithân trên đất Phổ Khánh để lại trong lòng mình bao kỷ niệm khó quên.
Cách đây gần một tháng mình từ cánh Bắc trở về sau hơn hai năm xa cách,người quen đầu tiên ôm mình trong vòng tay siết chặt và nước mắt rưngrưng là Vân, người bạn gái thuỷ chung ấy đã thương yêu mình như mộtngười ruột thịt Biết lấy gì đền đáp lại những ân tình ấy hở Vân? Đêm nay lại ra đi, chân bước trên những con đường quen thuộc đầy gai lưỡi hùmmà mình miên man suy nghĩ. Cuộc chiến đấu ngày càng ác liệt, cái chếtgần một bên. Mới hôm nào đây chỉ chậm vài phút là mình một là chết hailà nằm trong nhà từ của địch. Chỉ còn cách chúng không đầy hai mươi métbọn mình mới chạy, may mà cán bộ và thương binh khỏi ai sao hết, chỉ cóđiều mình mất sạch toàn bộ ba lô, chỉ còn lại chiếc xách nhỏ gồm một hộp dụng cụ chuyên môn và một chiếc đài. Một đêm ngủ rừng và một ngày vượtnúi bọn mình đã ra đến chỗ ở của dân và cán bộ Phổ Khánh. Ở đó bọn mìnhđã sống giữa tình thương của mọi người, cả gia đình anh Bốn, Trừu vớinhững Hơn, Long, Ba, Đức vv.. ấy đã nâng niu chiều chuộng mình. ở đó cóHoan, có Tổng có anh Xu những người cán bộ giàu tình thương và tế nhị.
Chiều nay ra đi, những người quen thân đưa đi một đoạn đường dài. Bao giờ mới trở lại đây để lại ngồi trên chiếc ghe qua đầm An Khê lộng gió?
Chào Phổ Khánh thân yêu. Chào Vân, hẹn ngày sum họp.
1.1.70
Thêm một tuổi đời, vậy là cái tuổi ba mươi đâu còn xa nữa. Vài năm nưa thôimình sẽ trở thành một chị cán bộ già dặn đứng đắn Nghĩ đến đó mìnhthoáng thấy buồn. Tuổi xuân của mình đã qua đi trong lửa khói, chiếntranh đã cướp mất hạnh phúc trong tình yêu và tuổi trẻ. Ai lại không tha thiết với mùa xuân, ai lại không muốn cái sáng ngời trong đôi mắt vàtrên đôi môi căng mọng khi cuộc đới còn ở tuổi hai mươi? Nhưng… tuổi hai mươi của thời đại này đã phải dẹp lại những ước mơ hạnh phúc mà lẽ rahọ phải có…
Ước mơ bây giờ là đánh thắng giặc Mỹ, là Độc lập, Tự docủa đất nước. Mình cũng như những thanh niên khác đã lên đường ra tiềntuyến và tuổi trẻ qua đi giữa tiếng bom rơi đạn nổ Tuổi trẻ của mình đãthấm đượm mồ hôi, nước mắt, máu xương của những người đang sống và những người đã chết. Tuổi trẻ của mình đã cứng cáp trong thử thách gian laocủa chiến trường, tuổi trẻ của mình cũng đã nóng rực vì ngọn lửa căm thù đang ngày đêm hun đốt. Và gì nữa, phải chăng mùa xuân của tuổi trẻ cũng vẫn thắm đượm thêm vì màu sắc của mơ ước và yêu thương vẫn ánh lêntrong những đôi mắt nhìn mình. Một đôi mắt đen thâm quầng vì thức đêmnhưng bao giờ đến với mình cũng là niềm vui và sôi nổi. Một đôi mắt long lanh dưới hàng mi dài cũng vậy bao giờ cũng đến với mình tha thiết tinyêu. Và đôi mắt tinh ranh của một người bạn gái nhìn mình như hiểu hết,như trao hết niềm lin. Th. ơi! ĐÓ phải chăng là hạnh phúc mà chỉ Th. mới được hưởng mà thôi? Hãy vui đi, hay giữ trọn trong lòng niềm mơ ước vàđể màu xanh của tuổi trẻ ngời rạng mãi trong đôi mắt và nụ cười ngheThuỳ!
2.1.70
Lớn rồi mà sao Th. vẫn là cô bé học sinh năm nào giận dỗi quay đi khi mà còn biết bao nhiêu điều chưa nói hết. Mình vẫn là cô bé Th. nũng nịu trong chiếc nôi tình cảm. Tình thương của mọi ngườithân yêu của mình là chiếc nôi mềm ru mình trong giấc mơ của tuổi trẻ.Bao giờ mình mới hết đòi hỏi cuộc đởi phải chiều chuộng mình Bao giờmình mới biết nhẫn nại như những người mẹ hiền, vợ đảm cam chịu mọi đắng cay về mọi mặt đề gia đình êm ấm? Mình thì không được vậy, mình chỉ cóthể cam chịu mọi nỗi khổ về mặt vật chất dành cho người thân nhưng tinhthần thì mình phải là kẻ được ưu tiên!
4.1.70
Gặp lại anh giữa đám đông người. Không thề nói cùng anh được gì cả. Anh Năm ơi, sao tìnhthương không bao giờ được trọn vẹn giữa chiến trường lửa khói này phảikhông anh? Nhớ đêm nào trong buổi chia tay, anh cầm bàn tay em mà cũngchỉ nói được rằng: "ở nhà cảnh giác nghe em". Em nhìn đôi mắt anh biếthết anh dặn em những gì rồi đó.
Lại chia tay, ôi sao lúc nào cũng chỉ là chia tay, lo âu và thương nhớ. Đi đi, người anh trai thân thiết,người đồng chí thân yêu đã dìu dắt tôi qua những chặng đường gian khổ.Mong ngày gặp anh, em sê nói anh nghe tâm tình của đứa em gái mà anh đãdành trọn tình thương duy nhất của một người anh cho nó.
6.1.70
Công việc bộn bề làm mình đau đầu hay còn vì một việc gì nữa? Việc gì mà cảm thấy không thoải mái trong lòng. Viên ngọc quý trong tay mình đã đề rớt xuống đất. Dù có lượm lên màu sắc nó cũng không còn long lanh nữa, dùchưa vỡ nhưng nó đã xước mất rồi. Đáng buồn biết mấy hở Th.. Th. ơi! Xin Th. hãy làm như lời khuyên của M. người đồng chí yêu thương: Phải kiênđịnh, thiếu kiên định dù chỉ một phút cũng có thể gây cho mình những ânhận về bao hậu quả không sao lường trước. Hãy rèn giũa phẩm chất của một người Đảng viên nghe Th.. Cuộc đời Th. là một cuốn sổ, những dòng chữghi trên đó đẹp như một bài ca nhỏ. Xin Th. hãy ghi tiếp những dòng xứng đáng.
Hãy hứa trước toà án lương tâm đi Th. nhé. Th. sẽ giữ tròn tất cả những gì cao quý của một người Đảng viên, một người trí thức.
M. hỏi Th.: "Anh có phải là Vũ Khiêm không khi Thuỳ là Hương Giang". Biếttrả lời sao đây? Chiến tranh đã cướp của Th. mọi mơ ước về tình yêu. Th. không muốn và cũng không thể nghĩ đến nó bởi vì cuộc sống quanh Th.không cho phép. Cho nên M. hãy đi đi, theo tiếng gọi của chiến trường và Th. ở lại - cũng là tất cả cho chiến trường. Hẹn ngày sum họp sẽ nóisau nghe người đồng chí yêu thương!
7.1.70
Tôi đứng đây giữa núi rừng lộng gió
Mưa dày trùm cả rừng cây.
Nghe gió mùa đông bắc thổi về đây.
Lòng bỗng thấy nhớ thương da diết.
Ơi những người thân yêu ở nơi xa có biết
Tôi nghĩ gì trong giá lạnh chiều nay
Chiều nay…
Ai đi giữa hàng cây
Trên những con đường thênh thang của trái tim Tổ quốc.
Ai đi giữ công viên Thống Nhất
Nhìn bóng dừa nghĩ đến miền Nam
Và những bóng hình tha thiết yêu thương
Bỗng đang về đây giữa lòng Hà Nội.
Như những đêm nào Hồ Gươm dạ hội
Vai kề vai vui đón xuân sang
Chiều nay…
Giữa đỉnh Trường Sơn
Người giải phóng quân trên đường ra trận tuyến.
Có nghĩ gì chăng hỡi người thương mến
Khi nhìn về dãy núi phương Nam
Sóng biển Sa Huỳnh vẫn mặn nhớ thương
Vẫn dạt dào đêm ngày vẫy gọi
Vẫn chờ anh với chiến công chói lọi.
Và hẹn ngày đất nước yên vui
Ta lại cùng nhau tay nắm trong tay
Đi đón mùa xuân giữ niềm hạnh phúc.
Chiều nay…
Trong căn nhà giữa xóm thôn quen thuộc
Ai nghĩ gì mà đôi mắt long lanh
Mưa nắng dãi dầu trên mái tóc còn xanh
Vẫn không phai trong lòng tình thương cao đẹp nhất.
Có những đêm dài trên đường công tác
Lòng bồi hồi khi trở lại đường xưa
Cũng đường này ta đã tiễn đưa
Trong những buổi chia tay nặng tình ruột thịt
Ai biết chăng dù ta có chết
Cho ngày mai cho đất nước tự do
Thì trong ta vẫn trọn niềm mơ
Và trọn vẹn cả tình thương chung thuỷ
Chiều nay…
Trong nghìn suy nghĩ
Ai khẽ thở dài thoáng nét lo âu
Tôi thấy rồi trong những đêm thâu
Một đôi mắt đen vẫn còn chưa nghỉ
Ai lo cho đồng bào, anh em, đồng chí
Ai đau lòng khi bom đạn còn rơi
Ôi những người thân thiết của tôi ơi.
Giữa chiều nay tôi bay về sum họp
Tôi hôn những người thân và lệ tràn trong mắt
Giọt lệ chảy dài thắm mặn yêu thương
Đường đi bao nỗi gian nan
Bàn chân lội suối băng ngàn ta đi
Chông gai nào có xá gì
Mắt nhìn vẫn một hướng về ngày mai
Và ai có biết chăng ai
Tình thương đã chắp cánh dài cho ta.
8.1.70
Cũng trên con đường này ngày xưa khi chia tay, em đưa mình lên mãi gần núi.Bây giờ cũng vẫn là em, vẫn tình thương thiết tha nóng bỏng và nặng trĩu lo âu nhưng em cũng chỉ có thể nói với chị bằng vài câu nói khô khanrồi chia tay chị. Trời tối đen như mực và mưa như trút nước, chị đi giữa đêm mưa không nhớ đường nên lạc mãi – không trách em nhưng sao thấy cửi thân lạ lùng. Chị biết rằng trong cuộc họp ý nghĩ em đang làn theo từng bước chân chị run rẩy bước giữa con đường lầy lội, chị biết rằng emkhông thể tập trung mỗi khi nghe tiếng pháo nổ dọc theo đường chị đi.Nhưng… buồn biết mấy hở em? Sao ta lại không thề cùng đi như những ngàyxưa? Em ơi, dù trong hoàn cảnh nào cũng vậy hãy rèn giũa cho tình thương sáng ngời như ngọc quý. Đừng để một vết nhơ nào trong đó nghe em. Chịem mình hãy dũng cảm trong mọi gian nan, hãy bình tinh sáng suốt trongmọi tình huống quyết bảo vệ đến cùng tình thương trong trắng, thiêngliêng cho đến trọn đời.
* * *
Chỉnh huấn Đảng. Thấy sai lầm củađồng chí mà mình rùng mình. Đừng bao giờ nghe Th.! Đừng bao giờ để chibộ phải có những cuộc họp kiểm điểm như vậy đối với Th..
* * *
Chiều nay ngồi trên chiếc sạp phòng mổ mình bỗng nhớ đến Liên, ở đây Liên đãsống và đã chết. Mộ Liên chôn trên đỉnh đồi, mình cũng chưa đến thămnhưng mỗi lần đến căn phòng này mình lại nhớ đến Liên. Cuộc sống thật là ngắn ngủi nhưng một ngày qua phải là một ngày xứng đáng. Đừng để ai đókhi kể lại lịch sử đời mình có những tiếng chê bai.
9.1.70
Nhớ em - em là ai, là một người thân, một người đồng chí, là đứa em thân yêu hay một người xa lạ. Nên nói thế nào đây nhỉ?
Một chùm hoa vạn thọ
Và một nhánh hoa mai
Nở chen màu tươi thắm
Trong ánh nắng ban mai.
Cuộc đời rồi sẽ ra sao hở Th.?
10.1.70
Đại hội chi bộ, trong ba đồng chí chi uỷ mới có mình. Mình không ngờ bời vì tuổi Đảng thật là quá non trẻ … Bước đường đi còn trăm nghìn gian khổ,chúc Th. vững bước đi lên, đạp bằng mọi trở lực để xứng đáng làm mộtĐảng viên chân chính nhất.
12.1.70
Những ngày sống bên em, nặngnhững suy nghĩ, không nói thì cũng thấy khó, mà nói thì biết nói gì.Điều nào cần nói nhưng cũng đã nói rồi. ôi, biết nói gì đây khi mà cuộcsống tính bằng giây, bằng phút. Chị không muốn nghĩ xa, chỉ muốn nóinhững điều trước mắt. Điều đó là: một phút sống phải là một phút vinhdự. Trước mắt ta ngàn vạn chông gai, mong em hãy giữ tròn tình thươngtha thiết, lấy đó làm nguồn động viên, làm chỗ dựa cho cuộc sống ngheem.
13.1.70
Vậy là M. đã ra đi! Không thể nào mình lại nghĩ sựviệc như bây giờ. Tám năm về trước dưới rặng cây trên con đường cũ mìnhhến M. đi Nam, không một lời hứa hẹn, không một giọt nước mắt trong buổi chia tay, để rồi suốt năm năm sau mình dành trọn tình yêu thiết thachung thuỷ cho người giải phóng quân ấy. Và mình đã lên đường vào Namtheo tiếng gọi của Tổ quốc và tình yêu. Mình đã gặp lại M.. Ai cũngtưởng rằng hạnh phúc đó không có gì sánh được. Nhưng cuộc đời thật lắmnỗi éo le. khi xa nhau mình đã thiết tha thầm gọi tên M. trong từng giây từng phút, nhưng khi gặp nhau mình đã để cho lòng tự ái ngự trị lêntrên tình yêu. M. không phải là của riêng mình, đành rằng M. chỉ dànhtình yêu cao nhất cho Đảng, cho nhân dân, nhưng nếu đề cho mình quá ítyêu thương thì… không thể đáp ứng với trái tim sôi nổi yêu thương củamình. Mình không hề đòi hỏi phải gần nhau, phải cưới nhau mà chỉ mongrằng dù giữa bom rơi, đạn nổ giữa lửa khói chiến trường tình yêu vẫnsáng ngời rực rỡ. M. đã không làm được như vậy và mình đã bắt con timmình phải quên đi những gì đã nuôi sổng nó trong hơn mười năm nay.
Mình quả đúng như lời M. nhận định: "Th. có tình yêu đắm say mãnh liệt thủy chung và nhiều tự trọng".
Ba năm qua hai đứa chỉ gặp nhau hai lần, mình và M. đều cảm thấy buồn khi nghĩ đến tình yêu.
Lỗi tại ai? Tại mình hay tại M.? Không ai trả lởi được, ai cũng bàn luận và góp ý cho cả hai đứa mình. Người thì khuyên mình không cần thiết phảitiếp tục yêu một người không xứng đáng trong tình yêu với mình. Một sốngười khác hiểu M. hơn thì cố khuyên mình đừng tự ái đề trở lại vớinhau, nhưng hai đứa chỉ cười trước tất cả mọi ý kiến. Không ai hiểu nổitình yêu của hai đứa đâu. Và để giải quyết được cũng không một ý kiếnnào ngoài ý kiến của hai đứa.
Bây giờ M. ra đi không gặp Thuỳ, nhưlá thư M. viết lại “Sự sống của tình yêu không cần sự có mặt của nhau,dù ở Nam hay Bắc, dù là gần nhau hay cách ngàn dặm đường nắng mưa cátbỏng… ở đâu anh cũng vẫn là anh của tám năm qua và nhiều năm nữa để màyêu em tha thiết. Hãy sống với nhau như một người thân yêu nhất trênđời. Quyền quyết định là hoàn toàn do em….”.
Cách giải quyết đó cũng được. ở đây mình cũng sẽ dành trọn cuộc sống cho chiến đấu và công tác - không thể nào có tình yêu nào được và M. ở đó chắc cũng không thể nàocó được một tình yêu chân chính khi nghĩ đến ai khác ngoài mình.
Cuộc đời đã dành cho ta một đoạn đường như vậy thì hãy ráng mà đi, bao giờ gặp lại nhau hãy nói tiếp đến tương lai.
Chúc M., người đồng chí yêu thương lên đường bình an - gởi theo M. ngàn vạnnhớ thương, tình nhớ thương của một người bạn và một người đồng chí.
15.1.70
Chiều mưa Đồng Răm.
Trở lại Đồng Răm. Mình đã tạm biệt nơi đây ngày 28.4.69 khi mà bệnh xá bịđịch tập kích vào. Hôm nay trở lại nhìn những nền nhà sụp đổ, ngổn ngang thân cây cháy, lòng mình tràn ngập xót thương.
Nơi đây đã ấp ủ biếtbao nhiêu kỷ niệm vui buồn trong đời cách mạng của mình, nơi đây đã kếtnạp mình dưới cờ Đảng sau bao ngày phấn đấu gian khổ.
Nơi đây đã rèn luyện mình từ một sinh viên mới ra trường trở thành một cán bộ lãnh đạo có nhiều thành tích trong công tác.
Nơi đây đã nảy sinh tình chị em cao quý thiết tha, mối tình đã nâng mình đi vững bước qua ngàn vạn chông gai trong cuộc đời.
Dòng suối này một buổi trưa nào mình đứng chờ em, gốc cây này mình đã ngồicùng em sau những ngày xa cách... Bao nhiêu kỷ niệm lần lượt hiện ratrong óc mình... Giặc đã chóp của mình hai quyển nhật ký. Tuy đã mấtnhững trang số vô giá đó, nhưng còn một quyển sổ quý hơn cả, đó là bộ óc của mình, nó sẽ ghi lại toàn bộ những điều nó đã tiếp thu được trongcuộc sống.
21.1.70
Mình tự thấy mấy bữa rày mình có những cái bực mình khà vô lý… Xuất phát từ đâu Anh em và cả chính mình đều thay khó chịu.
Không thể như vậy được đâu Th. ơi, Th. hãy nghiêm khắc với mình, rèn luyệnTh. thành một người chị biết nhịn người nhỏ hơn, thành một người emngoan ngoãn dịu hiền, làm một cán bộ có trách nhiệm, hiểu ý quần chúngvà biết đặt quyền lợi chung lớn hơn tất cả. Phải khiêm tốn, uy tín làmọi người mang đến cho mình bởi sự mến phục chứ không phải mình tự gắncho mình được.
Mong Th. hãy nghiêm khắc khắc phục những thiếu sót trên.
22.1.70
Chiều vắng nơi Hóc Bầu, lóp chuyên khoa của Phổ Cường đã về để lại ngôi nhàtrống trải vắng lặng bóng người. Mình trở lại đây không thề giấu đượcnỗi buồn trước cảnh vắng vẻ này. Vì nhưng nhớ thương sao Th.? Chắc rằngtrong những người trở về cũng có những người bùi ngùi chia tay nơi đây.Ôi! Tình cảm bao giờ cũng căng mọng trong trái tim Th..
24.1.70
Đêm lạnh vì những hạt sương tê buốt, trăng sáng như gương, cái lạnh cũngnhư những lưỡi dao lùa khẽ vào da thịt. Lớp dù mỏng không đủ ấm làm mình run lên khe khẽ, cái lạnh làm mình thao thức và hình như còn có mộttình thương sôi nổi cũng tràn ngập trong lòng mình. Mình nghe hơi thởngười đồng chí thân yêu ẩm bên tai và nghe trái tim họ đập mạnh mẽ trong lồng ngực. Cuộc chiến đấu này trăm nghìn gian khổ, hôm qua trên đườngmình đi, dấu giày giặc còn mới bên xác một người bộ đội ngã bên đườngcòn chưa chôn và những sợi dây gài mìn giặc còn giăng đầy trên đường đi. Bọn mình qua đèo ải giữa một thời gian trống, địch mới vừa quay đi vàlát nữa nó lại trở vào phục kích lại… Cái chết quá gần gũi và giản đơn.Cái gì làm cho cuộc sống bọn mình vẫn bừng lên mãnh liệt Đó phải chănglà tình nhân ái giữa những con người? Đó phải chăng là niềm mơ ước ởngày mai vẫn còn cháy bỏng trong mình và những người đồng đội? Có phảivậy không hỡi người đồng chí yêu thương?