Type-er: Linh Phan

6

Chị Hứa Khả cả đêm không về nhà.

Dự báo thời tiết nói tận bên Siberia có đợt gió mùa đông bắc, thế mà nótràn về thật, lại còn hẳn ở nước Trung Quốc mới lạ. Những cơn gió rítgào khắp nơi đến nỗi chiếc là vàng khô trên cành dâu cũng phát ra tiếngxào xạc. Mùa đông là thời điểm tôi ghét nhất trong năm, nằm trong bóngtối, đắp một chiếc chăn bông ấm áp, thế mà tôi vẫn cảm thấy cái rét thấm vào da thịt, ngay cả trong không khí cũng có thể ngửi thấy mùi lạnhgiá.

Buổi sáng ngủ dậy, tôi chạy ra quét sân. Bố tôi đánh răngsúc miệng xong cũng bước ra, ngạc nhiên cười. “Sao hôm nay lại chăm chỉthế?”

“Con không ngủ được.”

“Lại nghĩ ngợi lung tung gì à?”

Tôi rầu rĩ. “Bố thì lúc nào chẳng cho rằng con nghĩ ngợi lung tung, thế bố còn hỏi làm gì.”

“Con đừng có suốt ngày để ý những chuyện vụn vặt được không hả?”

“Con cũng muốn giống bố, vô tư cười ha ha trước mọi việc, chuyện gì cũng bỏ qua một bên như thế lắm, nhưng con không làm được.”

Bố cuối cùng cũng bực bội. “Nếu bố mày có thế thật, cũng không cần mày lãng phí thời gian nghĩ đến những chuyện vô bổ đâu.”

Bố tôi vung tay đi vào phòng, tôi cầm cái chổi đứng ngẩn người ở đó, saulưng tôi có giọng nói vang lên: “Từ Hàng, chị thấy bố em rất quan tâmđến em đấy.”

Tôi ngoảnh đầu lại, chị Hứa Khả đã về nhà, trênngười khoác một chiếc áo choàng màu đen của nam giới, tóc tai hơi rối,trông chẳng ra sao cả. Chẳng hiểu sao, tôi lại thấy bực mình, cười nhạt. “Em cũng thấy chồng chị rất quan tâm đến chị, sao chị không theo anh ấy về?”

Đến lượt chị ấy bị lời tôi nói làm cho sững sờ. Đúng lúcđó, có người đẩy mạnh cánh cổng, gọi bố tôi rất to: “Thầy Hà, thầy Hàơi!”

Bố tôi nghe tiếng gọi bước ra, người đó vội vàng nói: “Bà lão nhà họ Trần đã không được trọng dụng nữa rồi, ông mau qua đó đi.”

Bố tôi đáp lại một tiếng, sau đó bước vào nhà, rồi nhanh chóng đi ra, trên người đã thay một bộ vest, xách cặp, cùng người kia vội vã bước đi.

Chị Hứa Khả có chút ngạc nhiên, hỏi: “Không được trọng dụng là thế nào?”

Tôi giải thích sơ qua: “Là sắp chết, là hấp hối, là sắp trút hơi thở cuối cùng.”

Chị ấy càng kinh ngạc hơn, hỏi tôi: “Chú Hà là bác sĩ ư?”

Tôi lắc đầu. “Hôm qua chị hỏi bố em làm nghề gì, ông ấy có trả lời rõ chochị không? Nếu là bác sĩ thì nói ra quá đơn giản còn gì.”

Chu Nhuệ vác cái đầu bù tóc rối bước ra, cười, nói: “Bác Hà được gọi là thầy.”

Chị Hứa Khả mơ hồ. “Thầy chẳng phải là chỉ tên gọi chung chung hay sao?”

Một cơn gió bắc thổi tới làm Chu Nhuệ lạnh run cầm cập, ôm chặt lấy haivai, giải thích: “Em biết ở trên phố, nhưng người công nhân, người thợlàm công việc chân tay thì gọi là sư phụ. Nhưng ở quê em, thầy (6) làchỉ những người làm nghề cúng bái. Bác Hà làm những công việc trong tang lễ như bố trí linh đường, tổ chức cho bà con xóm giềng chia buồn vớigia quyến, viết cáo phó, chọn ngày hoàng đạo tốt lành, hay xem huyệt mộ, phong thuỷ, tế lễ dọc đường, v.v…”

Cậu ta nói một lèo khiến chịHứa Khả càng thấy khó hiểu. “Chủ trì việc tang lễ không phải là nhữngngười xuất gia tu hành như hoà thượng hay sao?”

“Thầy của bác Hàlà ông Trương, ngày trước đúng là hoà thượng một trăm phần trăm, bốntuổi đã xuất gia, có pháp danh là Thích Diên, nghe cứ như là một bậc đại sư bước ra từ trong phim võ thuật. “Chu Nhuệ cười hì hì nói tiếp.“Nhưng về sau ông ấy lại hoàn tục, còn ăn mặn, kết hôn và sinh con,nhưng mọi người vẫn gọi ông là thầy Trương. Bác Hà tiếp nối nghề nghiệpcủa ông nên theo lẽ tự nhiên thành thầy Hà.”

Tôi thấy chị Hứa Khả vẫn đứng ngẩn người ra, liền hỏi: “Chồng chị đâu rồi?”

“Anh ấy về thành phố rồi.”

“Chị thật sự muốn ở đây hết một tháng à?”

“Có phải chị làm phiền đến các em không?”

“Đương nhiên là không. Có điều em chẳng thể hiểu nổi, có vẻ như chồng chị rấtquan tâm đến chị, với độ tuổi của chị, chắc chắn cũng đang phải đi làm,có một công việc bận rộn, cho dù có nghỉ phép cũng hoàn toàn có thể đitìm một nơi nào đó thật đẹp đẽ và thoải mái để nghỉ ngơi, sao lại rảnhrỗi đến mức một thân một mình ở nơi này?”

“Chị có một vài việc muốn làm rõ, có lúc chỉ ở một mình mới làm được.”

Câu nói của chị khiến tôi cảm thấy thật mơ hồ. Tôi đường nhiên không biếtrốt cuộc chị định ám chỉ điều gì, nhưng tôi biết, chị cũng giống nhưtôi, có lúc phải dựa vào chính mình để đi tìm đáp án.

“Tiểu Hàng, em đừng hiểu lầm, chị thật sự không có thành kiến gì về công việc của chú Hà cả.”

Tôi bật cười. “Chị Khả, chị nghĩ nhiều quá rồi, người khác có thành kiếnvới bố em hay không, em không quan tâm. Em không hề cảm thấy tự ti vềviệc làm của bố, mặc dù công việc của ông ấy không giống mọi người,nhưng đối với em thì việc nào cũng như nhau cả thôi.”

“Cậu tachẳng biết tự ti là gì đâu.” Chu Nhuệ cười ha ha. “Trước đây em ăn cơm ở nhà cậu ta, cậu ta còn khuyến khích em, bảo rằng nhà em bị phá sản rồi, việc học hành của em cũng chẳng ra sao, thôi thì làm đồ đệ của bác Hà,sẽ không bị chết đói đâu. Nói thật, lúc đó em cũng rất nhiệt tình, đángtiếc là bác Hà không thu nhận.”

Khuôn mặt chị Hứa Khả ánh lên vẻ băn khoăn. “Chú Hà chỉ làm mỗi công việc này thôi sao?”

“Từ lúc em hiểu chuyện thì bố em đã làm việc này, chẳng thấy ông làm việckhác bao giờ. Em có hỏi ông, ông nói là lực bất tòng tâm, huống hồ ôngchẳng thề làm người trí thức, cũng chẳng kham nổi việc nhà nông, chỉ cóhọc cái này là được, cũng đủ nuôi cả gia đinh.”

“Chị không hiểu lắm về chuyện này, nhưng chị nghĩ với học thức của chú Hà, làm thầy giáo cũng không vấn đề gì.”

“Bố em có học sư phậm đâu, cùng lắm chỉ làm được ông giáo dạy lớp bổ túcthôi, rồi có mà hít bụi phấn cho ung thư phổi, thời gian cố định, thunhập cũng ít, làm sao tự do tự tại như nghề này được?”

Thườngngày tôi đâu có nhiệt tình biện hộ cho bố như thế này, nhưng bây giờ tôi rất muốn chứng kiến tận mắt, muốn biết vì sao chị Hứa Khả lại tỏ rahiếu kỳ với bố tôi như vậy.Quan niệm về giá trị nghề nghiệp của tôiđúng là khiến chị Hứa Khả phản đối, chị vừa muốn bày tỏ thái độ không hề thành kiến, nhưng cũng không đồng ý với suy nghĩ của tôi nên vẻ mặt chị thể hiện rõ sự mâu thuẫn.

“Đương nhiên, nghề nghiệp không phân biệt sang hèn, nhưng…”

Tôi có thể nhận thấy chị đang cố gắng điều chỉnh lại tư duy, nhưng chắcchắn chị vẫn cho rằng, công việc này không thể coi là thích hợp, hoặc có thể nhắc đến trước chỗ đông người, hơn nữa tôi cũng cảm thấy chị thựcsự lấy làm tiếc cho bố tôi. Tôi không hiểu tại sao chị ấy lại tưởngtượng bố tôi sẽ là người như vậy và muốn tìm kiếm điều gì ở bố tôi.

Tôi cười khì khì, nói: “Không cần nói “nhưng”, nói thẳng ra, nghề nghiệpđương nhiên là phân biệt sang hèn rồi, lúc đó bố em cũng thấy khó khănkhi gọi tên cho cái nghề này. Có điều, bố em cũng nói rằng nếu lúc đầuông muốn, ông đã có thể trở thành một thầy bói xem tướng số, tử vi rồigặp phải đủ hạng người, mà ông lại không thích phán xét lung tung vềcuộc đời của người khác, can thiệp vào sự lựa chọn của họ, chẳng bằnglàm công việc thu xếp an nghỉ cho người đã khuất, có khi còn thiết thựchơn.”

Chị Hứa Khả nói với giọng kính nể: “Chú Hà đúng là người suy nghĩ chín chắn, chị thì nông cạn quá!”

Bà chị này mặc dù hơn tôi rất nhiều tuổi, nhưng ở một số phương diện tôilại cảm thấy sao chị ấy ngây thơ thế. Tôi nghĩ mình không nên nói lungtung để làm loạn ý nghĩ của chị nữa, tránh mang tiếng là ác. Tôi cườikhổ. “Chị đừng nghĩ ngợi nhiều làm gì, bố em chỉ vì mưu sinh thôi mà.”

Buổi chiều, trời càng trở nên âm u, lạnh buốt như sắp có tuyết rơi. Tôi ralệnh cho Chu Nhuệ cởi ngay cái áo choàng quân đội bằng bông mà cậu talấy ở phòng bố tôi ra. “Tôi phải mang nó cho bố mặc.”

Cậu ta đành phải cởi ra và ấn vào tay tôi, khuôn mặt khổ sở nhìn tôi. “Vậy tôi thì sao?”

“Ai bảo cậu chỉ mặc một cái áo khoác mỏng chạy về đây giữa mùa đông thếnày, cứ thế mà chịu rét thôi, chịu không nổi thì ngoẻo chứ sao.”

“Cậu ác thật đấy, tôi không thể bảo bạn cùng phòng ở Anh gửi quần áo về đâyđược, mua ở cửa hàng trên thị trấn thì sợ bố tôi biết tôi đã trở về.”

Chị Hứa Khả nói xen vào: “Thế này đi, chị cũng có việc muốn lên thị trấn, chị có thể mua giúp em hai cái áo khoác.”

“Chị Khả mới đúng là người tốt.”

Nhìn chị ấy cởi áo khoác của mình ra và bảo Chu Nhuệ mặc vào để đo xem kíchthước chiều dài chênh lệch bao nhiêu, tôi nghĩ chị ấy đúng là tốt hơntôi rất nhiều.

Năm ngoái, ở thị trấn có mở một siêu thị rất lớn,còn có một vài cửa hàng chuyên bán hàng hiệu trong nước và một vài cửahàng bán quần áo lẻ. Tôi chỉ cho chị Hứa Khả xem, nhưng chị lại bảo:“Thời tiết lạnh quá, chúng ta đem áo cho chú Hà trước nhé!”

Tôi cười. “Chị muốn xem bố em đang làm gì chứ gì?”

Chị ấy hơi ngại, nói: “Hy vọng em không nghĩ sự tò mò của chị là quá đáng.”

“Không đâu, đi nào!”

Bà cụ Trần sống ở toàn nhà ba tầng gần trung tâm thị trấn, vừa bước vào sân nhà bà, chị Hứa Khả đột nhiên đứng sững người.

Thời tiết rất lạnh, nhưng cổng và cửa đều mở toang. Đứng từ ngoài sân, cóthể nhìn thấy bà cụ được đặt nằm trên một cái phản kê giữa phòng khách,mặc áo thượng thọ, trên mặt che một tờ giấy màu vàng, người nhà và họhàng đều ngồi xung quanh khóc than, đốt giấy, thắp hương, còn nhữngngười khác thì đi ra đi vào vô cùng bận rộn. Bên ngoài sân, có ngườiđang căng bạt, có người đang mắc dây điện, có người thì vận chuyển đồđạc như thức ăn, nước đóng chai, thuốc lá, bàn chơi mạt chược, bànghế…mọi thứ đều vô cùng lộn xộn. Ở một góc sân, bố tôi đang hướng dẫnmấy bà gấp giấy vàng mã. Mọi người vừa bận rộn làm việc vừa nói cười rôm rả, hoàn toàn không để ý đến bà cụ vừa từ giã cõi đời đang nằm bất động chỉ cách họ mấy bước.

Tôi nhìn ngắm vẻ mặt ngạc nhiên của chị Hứa Khả, rất lâu sau vẻ mặt ấy mới bình thường trở lại. “Sao…sao lại náo nhiệt thế nhỉ?”

“Nếu chị thật sự muốn xem náo nhiệt thì nên đợi đến tối hãy qua, ở đây sẽ tổ chức ăn cỗ, sau đó có một buổi biểu diễn nhạc, hát những ca khúc thịnhhành, diễn kịch, những người trông linh cữu còn chơi mạt chược nữa.”

“Làm như thế không phải sẽ ảnh hưởng đến việc bày tỏ nỗi đau xót của người thân ư?”

“Phong tục của địa phương là như vậy đấy. Thêm nữa, vì bà cụ Trần qua đời lúctuổi rất thọ nên không phải tỏ ra quá đau buồn, người nhà cảm thấy tổchức tang lễ cho bà cụ càng náo nhiệt thì càng chứng tỏ là những ngườicon có hiếu.”

“Nhưng…”, chị định nói gì nhưng ngừng lại, rồi cuối cùng vẫn nói: “Nhưng ít nhất cũng phải quét dọn sạch sẽ gọn gàng chứ!”

“Trong ba ngày không được quét dọn, sau khi đem đi hoả táng mới được dọn dẹp.”

“Sau đó thì sao?”

“Sau đó còn phải “làm bảy ngày”, tức là tính từ ngày mất, cứ bảy ngày, contrai, con gái của người chết tập trung lại làm lễ cúng bái, thầy cúng sẽ tính xem ngày nào “xấu” thì phải làm một cái lễ đặc biệt để hoá giảioan nghiệt, sớm được siêu thoát, đủ bảy lần bảy là bốn chín ngày thì làm lễ cúng “bốn chín ngày”. Sau đó, vào cái Tết đầu tiên sau ngày mất củangười đã khuất, người thân và họ hàng còn phải đến thăm hỏi, thắp hương, sau Tết Nguyên Tiêu thì phải chuyển phòng thờ, Tết Thanh Minh thì đitảo mộ, Tết Vu Lan thì thắp hương, đốt vàng mã.”

“Sao em biết nhiều tục lệ thế?”

Tôi cười, nói: “Hồi em còn nhỏ, bố không yên tâm để em ở nhà một mình nênđi đâu, làm gì bố cũng dẫn em theo, cho nên em được chứng kiến nhiều.Nếu là con trai, chắc chắn em đã nối nghiệp bố rồi. À, đúng rồi, ngườithành phố tổ chức tang lễ thế nào ạ?”

Chị bỗng nhiên trầm mặc.“Mẹ chị mất nửa năm trước, sau khi dán cáo phó, bà con họ hàng thânthích đến dự lễ truy điệu tại nhà. Mẹ chị là bác sĩ phụ sản nên bệnhviện cũng tổ chức lễ truy điệu tại nhà tang lễ, ngoài bạn bè, đồngnghiệp, còn có các bệnh nhân trước đây mẹ chị đã chữa bệnh cũng đến đưatiễn, sau khi hoả táng, phần tro được an táng tại Lăng Viên.”

Nghe ra thì đúng là trang trọng hơn rất nhiều và nghi thức thì đúng là mộttang lễ nên có. Nhưng từ hồi tôi hiểu chuyện đã được chứng kiến rấtnhiều cảnh ồn ào náo nhiệt như thế này, đối với cái chết, tôi đã có cảmgiác dửng dưng từ lâu. Tôi bước đến đưa áo khoác cho bố, tiệp nhận câutrêu đùa của bà thím bên cạnh, cảm ơn và từ chối lời mời ở lại dùng cơm, sau đó đi ra.

“Mỗi làng quê có phong tục riêng, chị không muốn tỏ ra là mình khác người, nhưng cảnh này thì chị không thể chấp nhận nổi.”

“Không phải tất cả đều náo nhiệt như thế này đâu. Nếu chị muốn chứng kiến cảnh trang nghiêm thì sáng mai có thể đến xem cảnh đưa ma. Nói thật, bố emtrong những lúc ấy trông rất xúc động.”

Mua áo xong, trên đường về nhà, chị Hứa Khả luôn trong trạng thái trầm mặc không nói năng gì.

Phải có một trái tim rất dịu dàng thì mới có thể dễ xót thương như vậy. vàmột người phụ nữa ba mươi tư tuổi muốn có được tâm hồn dịu dàng như thếthì chắc chắn tâm hồn đó luôn được nâng niu, chăm sóc. Chắc chắn chị ấysinh ra trong một gia đình tốt đẹp như vậy, từ nhỏ đến lớn đều được yêuthương, chăm sóc, được hưởng nên giáo dục tốt nhất, học trường đại họctốt nhất, sau khi tốt nghiệp lại làm một công việc tốt, sau đó được mộtngười đàn ông tốt cầu hôn rồi kết hôn, nên chị ấy mới có một tâm hồnrộng mở đến vậy.

Đến khi tôi bằng độ tuổi chị ấy chắc hẳn phải chai lì lắm rồi.

Nhưng nếu quả thật có chai lì thì có gì đáng vui mừng chứ. Nghĩ đến đó, tôi cụt hết cả hứng.

“Em không có ý định thăm dò gì đâu, nhưng em muốn hỏi chị một câu thôi,đương nhiên chị không trả lời em cũng được.” Tôi dừng lại trước cổng nhà mình. “Chị đến đây, ở nhà em, không phải là không có mục đích, đúngkhông?”

Nghe tôi hỏi vậy, chị ấy sững người trong giây lát. “Em thông minh lắm, Tiểu Hàng. Đúng là chị có mục đích khi tìm đến nhà em.”

Tim tôi đột nhiên thắt lại, ngay cả giọng nói cũng run run: “Tại sao?”

“Theo chị đoán”, chị ấy nói từng chữ từng chữ thật chậm rãi, “bố em, chú Hà, có lẽ cũng là bố của chị.”

(6)Thầy: nguyên gốc từ này trong tiếng Trung là “sư phụ”, dịch giả chuyển sang từ “thầy” theo cách gọi dân gian của Việt Nam.