Đường Vũ nghiêm túc như trả bài trên lớp:

- Cháu sẽ nói lên sự khác biệt tư tưởng hai bên qua hai câu chuyện.

Tô Xán cũng chăm chú lắng nghe, muốn biết “nhà tư tưởng” đánh giá khác biệt hai bên thế nào.

- Có một nam tử thành đạt đẹp trai tính cách rất tốt nhưng không tìm được bạn gái, làm gia đình rất sốt ruột. Tới khi tuổi đã gần 35 mới yêu được cô gái cách mình tới 10 tuổi, cô gái này là một bác sĩ, hết sức xinh đẹp, hai nhà môn đăng hộ đối, cha mẹ nam tử cực kỳ hài lòng. Muốn con mình sớm kết hôn, mẹ nam tử kia đi xem bói chọn ngày đẹp, kết quả thầy tướng số bà ta cực kỳ tin tưởng lại phán nếu con bà ta lấy cô gái kia sẽ bị hại chết.

- Người mẹ hoảng sợ về nhà bắt con trai mình phải bỏ cô gái kia, nam tử kia dù hết sức khuyên giải mẹ mình không ăn thua, biết con trai hiếu thảo, bà mẹ nói nếu con trai bà chọn cô gái kia thì đừng nhà bà làm mẹ nữa, nam tử kia đành phải nghe lời.

Mấy người lớn thở dài, bọn họ từng trải ít nhiều biết chuyện tương tự, có thể đoán được kết cục không tốt đẹp gì.

Giọng Đường Vũ có chút thương cảm kể tiếp:

- Nam tử kia hẹn gặp cô gái để nói lời chia tay, cô gái vui vẻ tới chỗ hẹn vốn tưởng hôm nay bạn trai sẽ cầu hôn mình, không ngờ nhận được tin sét đánh. Cô gái bỏ chạy ra đường, gặp tai nạn giao thông, đến khi vào viện mới biết cô gái đã mang thai cốt nhục của nam tử kia …

Bầu không khí rất nặng nề, mọi người cúi đầu suy ngẫm, đến đám Ninh Đông cũng không đùa nghịch nữa. Phụ nữ trung niên lên tiếng cắt ngang lời Đường Vũ:

- Câu chuyện thứ hai của cháu là gì?

- Câu chuyện của nam tử kia làm cháu suy nghĩ rất lâu, thường đặt mình vào trong hoàn cảnh đó, hỏi bản thân sẽ làm sao, nhưng cháu không có câu trả lời.

Đường Vũ như chưa thoát khỏi ưu thương nói:

- Cháu không hỏi cha cháu xem?

Ông Đường cười khổ lắc đầu:

- Quả thực tôi cũng không biết phải làm gì trong tình cảnh đó, giống như trước kia có câu trung hiếu khó vẹn toàn.

- Nhưng khi sang Mỹ cháu có câu trả lời, vì cháu nghe được một câu chuyện khác.

Giọng Đường Vũ phấn chấn hơn:

- Một cô gái 14 tuổi, thích ca hát muốn trở thành ca sĩ, nhưng cha cô ấy giám đốc chuỗi khách sạn lớn nhất quyết không cho con gái theo nghề mà ông không đánh giá cao này, dọa cô gái nếu không nghe lời sẽ tước bỏ quyền thừa kế. Cô gái bỏ nhà đi chỉ mang theo một cái va ly, 5 năm sau, cô ấy trở thành thành viên nhóm nhạc nổi tiếng khắp thế giới, trong một cuộc phóng vấn, giải thích vì sao năm xưa mình bỏ nhà theo đuổi ước mơ, cô gái nói “ vì tôi không muốn cả đời hận cha mình”.

Quả nhiên không hổ danh là nhà tư tưởng, hai câu chuyện hết sức sâu sắc, tính ứng dụng thực tế cao, mấy người trung niên vỗ tay tán thưởng. Tô Xán thì thầm nghĩ, Đường Vũ suy nghĩ vấn đề này có lẽ vì Mục Tuyền ngăn cản hai bọn họ, nhưng dù có câu trả lời thì khi đối diện với lựa chọn, thực sự vẫn khó nói trước được.

- Vậy cháu thấy giáo dục hai bên khác nhau thế nào?

Qua một lúc im lặng suy nghĩ, ông Đường quay sang Tô Xán:

Đến rồi, đến rồi, cha vợ kiểm tra con rể đây, Tô Xán hít sâu một hơi, ưỡn ngực đáp:

- Cháu thấy trình độ giáo dục của Mỹ cao hơn chúng ta nhiều. Nhưng xét tình hình ở trong nước thì người Trung Quốc vẫn nên học trong nước, có điều tệ nạn quá nhiều.

Phụ nữ trung niên không tán đồng:

- Cơ sở giáo dục của Trung Quốc được thế giới công nhận có trình độ cao, nhìn rất nhiều học sinh trung tiểu học đi thi quốc tế có giải thưởng là thấy rồi. Một số kiến thức đại học Mỹ giảng dạy thì chúng ta đã dạy từ thời cao trung rồi, phương thức giáo dục ở Mỹ để cho học sinh phát triển các tố chất khác nhau, có thể nói tố chất giáo dục của bọn họ rất tốt, nhưng ở mức độ học thuật thì bọn họ không bằng chúng ta.

Tô Xán phân tích rành rọt:

- Theo những điều cháu thấy được ở học viện ở Exeter thì khác biệt có mấy điểm. Tố chất sức khỏe, học sinh Mỹ có ưu thế vượt trội so với chúng ta. Năng lực công tác, học sinh Mỹ đa phần hơn chúng ta. So sánh về tri thức cơ sở, phần đông học sinh chúng ta hơn nước Mỹ. Tinh thần làm việc theo nhóm, chúng ta không bằng được, học sinh nước Mỹ rất chú trọng tinh thần đoàn thể, cho dù bọn họ cùng bái chủ nghĩa anh hùng cá nhân, còn chúng ta lúc nào cũng cường điệu tập thể, rốt cuộc mạnh ai nấy làm, rất loạn. So sánh tính chủ động và tính sáng tạo thì học sinh Mỹ càng mạnh hơn chúng ta, chúng ta được dạy bảo làm việc phải có trình tự có sách vở, còn học sinh Mỹ được cổ vũ mạnh dạn. Nói tới năng lực giao tiếp chúng ta không thể so với họ.

- Bọn họ có nhiều kiến thức đời sống thực tế hơn, đi tham quan đài thiên văn, triển lãm, tham gia cắm trại sinh tồn. Ở nhà thì học sinh Mỹ cũng làm việc nhà nhiều hơn, bọn họ cắt biết cắt cỏ, đóng hàng rào, sử dụng các loại công cụ thành thạo, thậm chí sửa ô tô. Ở mặt khắc khổ học tập thì do giáo dục của chúng ta có tính cưỡng chế, chúng ta chăm chỉ hơn, học sinh kém của chúng ta ít hơn, song học sinh mũi nhọn thì hai bên học tập ngang nhau. Bọn họ bình thường từ nội dung hoạt động ngoại khóa thì giành giật từng giây từng phút học tập.

- Exeter là trường học có hạng ở nước Mỹ, cho nên có thể đánh giá của cháu chưa được toàn diện, nhưng đó điều cháu nhìn thấy được.

Mọi người ngạc nhiên nhìn Tô Xán, kẻ cả mấy thiếu niên nam nữ không khỏi đánh giá lại y, trước đó họ xem thường Tô Xán vì y bề ngoài bình thường, không chú ý hình tượng, ăn uống càng có thể nói là thô bỉ.

Nhưng y bắt đầu nói chuyện thì lại hoàn toàn khác hẳn, từ lời nói tới thần thái, tỏa ra sức hút đặc biệt, khiến người ta không thể không chú ý.

Đường Vũ kín đáo đưa mắt nhìn quanh, trong lòng không khỏi có chút tự hào, đánh giá vui của cô về Tô Xán là "bản lĩnh ở hết cái miệng", học viện Exeter đánh giá y là nhà biện luận không phải không có lý do.

- Chúng ta có trường học đỉnh cao Thanh Hoa, Bắc Đại song vì sao không được thế giới coi trọng? Không phải đơn thuần vì luận điệu lấy phương Tây làm trung tâm, mà ở năng lực trao đổi tri thức toàn thế giới, nhiều học thuật của Trung Quốc chỉ có giá trị ở Trung Quốc, hơn nữa có phần lỗi thời. Chúng ta thiếu nghiên cứu học thuật chất lượng sáng tạo, thiếu thành quả mang tính quốc tế, trình độ học thuật thấp là vấn đề phải thừa nhận, cũng là do tệ nạn của toàn bộ hệ thống giáo dục gây ra.

Ông Đường gật gù liên tục, ông ta không phải chỉ là người kinh doanh đơn thuần, nhưng với ai ông ta cũng mỉm cười, cho nên Tô Xán cũng khó nhìn ra suy nghĩ trong lòng ông ta.

Mấy thiếu niên nghe chướng tai, tên tiểu tử này dám chê bai hai đại học tốt nhất Trung Quốc, đúng là to gan lớn mật.

- Nói như cháu thì nên ra nước ngoài học tập thật nhiều rồi, vì nước ngoài luôn tốt, dì từng nghe một du học sinh ở Mỹ về nói, trăng bên Mỹ tròn hơn trăng Trung Quốc.

Người phụ nữ trung niên không được vui, không khỏi thất vọng về Tô Xán, người trẻ tuổi không hướng về đất nước, cái gì cũng cho rằng nước ngoài tốt hơn thì học nhiều giỏi giang có ý nghĩa gì:

Đám thiếu niên nam nữ nãy giờ chỉ biết ngồi nghe, thảo luận độ sâu thế này bọn họ hiểu được là giỏi rồi, còn nói tham gia thảo luận là không thể. Đường Vũ cũng đã lau miệng đặt đũa xuống, hứng thú đợi câu trả lời của Tô Xán, đôi mắt sáng như nghe giảng trên lớp vậy.

- Cháu thừa nhận có một số người suy nghĩ như dì đã nói, thế nên ngay từ đầu cháu đã nói người Trung Quốc nên học trong nước thì hơn, nếu không người trẻ tuổi chưa đủ chín chắn ra ngoài rất dễ có cái nhìn lệch lạc như vậy. Theo cháu chúng ta cần tiếp xúc nhiều hơn, giao lưu với tư tưởng thế giới nhiều hơn, nhưng không phải cứ cho người đi ra thế giới học, mà hãy mở cửa đem thế giới tới với chúng ta, kết hợp với nền tảng văn hóa phong phú sâu dầy hàng nghìn năm, cháu nghĩ chúng ta sẽ đưa ra phương thức giáo dục tốt hơn, thích hợp hơn nữa.

***

Trải lòng một chút:

Chuyện đầu có thật, xảy ra vào khoảng năm 2007, khi nam tử họ Vương kia kể chuyện đời mình trên kênh radio của ĐPT Thiểm Tây, tất nhiên không ai có câu trả lời thỏa đáng.

Đó là năm mình chia tay bạn gái vì câu chuyện gần giống thế, nhưng vấn đề xảy ra ở phía nhà bạn gái mình, vì vậy mà mình nhớ câu chuyện này.

Câu chuyện thứ hai cũng dựa trên câu chuyện có thật, đó Tiffany của nhóm Girl's Generation, một nhóm nhạc Hàn Quốc, nói thêm là mình rất mê Girl's Generation đấy.

Có thể nói Tô Xán là của tác giả, còn đắp nặn nên Đường Vũ là mình.