Johannesburg.
Ngày 28 tháng Hai năm 2000.


Đồn cảnh sát Hillbrow nằm ở trung tâm Johannesburg, trông như một pháo đài với dây thép gai trên bờ tường, lưới thép giáng trước những ô cửa sổ bé đến mức trông giống lỗ châu mai.

“Hai người đàn ông, da đen, bị giết chết tối qua, chỉ riêng trong khu vực cảnh sát này thôi,” sĩ quan Isaiah Bume nói khi dẫn Harry đi qua một mê cung các hành lang, những bức tường sơn trắng tróc lở và lớp vải lót sàn nhà đã mòn. “Anh có trông thấy khách sạn Carlton to đùng kia không? Nó đóng cửa rồi. Người da trắng đã dọn ra vùng ngoại ô từ lâu lắm rồi, nên giờ chỉ còn mỗi chúng tôi bắn nhau thôi.”

Isaiah xốc quần lên. Anh ta là người da đen, cao, chân vòng kiềng và hơi thừa cân. Chiếc áo sơ mi ni lông màu trắng có vòng mồ hôi đen sì ở hai bên nách.

“Andreas Hochner thường bị giam trong nhà tù mà chúng tôi hay gọi là Thành phố Tội lỗi nằm ngoài thị trấn. Hôm nay chúng tôi mang hắn tới đây tham gia các buổi thẩm vấn này.”

“Còn những cuộc thẩm vấn khác ngoài của tôi sao?” Harry hỏi.

“Đến nơi rồi,” Isaiah đáp, bật mở một cánh cửa. Họ bước vào một căn phòng có hai người đàn ông đứng khoanh tay, nhìn chằm chằm qua ô cửa sổ màu nâu.

“Gương hai chiều!” Isaiah thì thầm. “Hắn không thể thấy chúng ta đâu.”

Hai người đàn ông phía trước cửa sổ gật đầu với Isaiah và Harry rồi tránh đi.

Họ nhìn vào trong một căn phòng nhỏ, ánh sáng mờ mờ có cái ghế cùng một cái bàn nhỏ. Trên bàn có một gạt tàn đầy ắp đầu mẩu thuốc lá, một chiếc micro để trên giá. Người đàn ông đang ngồi trên ghế có cặp mắt đen và hàm ria đen rậm quặp xuống trên hai khóe miệng. Harry nhận ra ngay hắn từ những tấm ảnh mở của Wright.

“Người Na Uy à?” Một trong hai người kia lẩm bẩm, nghiêng đầu về phía Harry. Isaiah gật đầu xác nhận.

“Được rồi!” người này nói, quay về phía Harry, nhưng vẫn không rời mắt khỏi người đàn ông đang ngồi tại bàn. “Hắn là của anh đấy, người Na Uy. Anh có hai mươi phút.”

“Nhưng tờ fax nói là…”

“Vứt mẹ nó tờ fax đi, người Na Uy. Anh có biết có bao nhiêu nước muốn thẩm vấn thằng cha này, hoặc muốn chúng tôi giao nộp hắn không?”

“À, không!”

“Cứ mừng là anh cũng được nói chuyện với hắn rồi đi,” anh ta nói.

“Tại sao hắn lại muốn nói chuyện với tôi?”

“Làm sao chúng tôi biết được? Anh đi mà hỏi hắn.”

Harry cố gắng hít thở từ bụng khi bước vào căn phòng thẩm vấn chật hẹp, thiếu dưỡng khí. Trên tường, nơi những vệt gỉ sắt màu đỏ tạo thành hình như lưới sắt, treo một chiếc đồng hồ. Nó chỉ 10 giờ 30 phút. Tâm trí Harry đang hướng về hai cảnh sát đi theo sau, họ rất tinh mắt; chắc vì điều này mà tay anh rịn mồ hôi. Bóng người ngồi trên ghế đang cúi khom, mắt khép hờ.

“Andreas Hochner?”

“Andreas Hochner?” người đàn ông trên ghế lặp lại thì thầm. Mắt ngước lên tạo ấn tượng rằng hắn vừa nhận ra thứ hắn muốn giẫm nát dưới gót giày. “Không, hắn đang ở nhà ngủ với mẹ mày đấy!”

Harry thận trọng ngồi xuống ghế. Anh tưởng như nghe thấy những tràng cười hô hố từ phía bên kia tấm gương tối.

“Tôi là Harry Hole từ lực lượng cảnh sát Na Uy,” anh nhẹ nhàng nói. “Anh đã đồng ý nói chuyện với chúng tôi.”

“Na Uy à?” Hochner hỏi với một chút hoài nghi. Hắn cúi người tới trước, kiểm tra tấm thẻ cảnh sát Harry giơ lên. Rồi hắn mỉm cười hơi ngoan ngoãn.

“Xin lỗi, Hole. Chúng không nói với tôi hôm nay là ngày Na Uy, anh thấy đấy. Tôi đang đợi anh.”

“Luật sư của anh đâu?” Harry đặt chiếc cặp xuống bàn mở cặp lấy ra một tờ giấy ghi câu hỏi và một tập giấy ghi chép

“Quên gã đi. Tôi không tin tưởng gã đó. Micro có bật không thế?”

“Tôi không biết. Có vấn đề à?”

“Tôi không muốn mấy thằng mọi kia nghe thấy. Tôi có hứng thú muốn làm một thỏa thuận. Với anh. Với Na Uy.”

Harry nhìn lên từ tờ giấy có những câu hỏi. Đồng hồ trên đầu Hochner đang tích tắc. Đã ba phút rồi. Có điều gì đó mách bảo rằng anh sẽ không có được thời gian đã phân chia.

“Thỏa thuận kiểu gì?”

“Micro có bật không?” Hochner lí nhí qua kẽ răng.

“Thỏa thuận kiểu gì?”

Hochner trợn mắt. Rồi hắn chồm người qua bàn, nói tiếng thì thầm gấp gáp. “Ở Nam Phi, vì những thứ chúng cứ khăng khăng cho rằng tôi đã làm, tôi sẽ bị xử tội chết. Anh có hiểu tôi đang cố nói điều gì không hả?”

“Có thể. Tiếp tục đi.”

“Tôi có thể nói với anh đôi điều về kẻ ở Oslo, miễn là anh có thể bảo đảm chính phủ của anh sẽ yêu cầu chính phủ của lũ mọi kia ân xá cho tôi. Vì tôi đã giúp anh, đúng chưa nào. Nữ thủ tướng của nước anh, bà ta đang ở đây, đúng không? Bà ta và Mandela đã đi khắp nơi ôm hôn nhau. Đám đứng đầu Đại hội Dân tộc Phi hiện nay đang nắm quyền, họ thích Na Uy. Các anh ủng hộ họ. Các anh đã tẩy chay chúng tôi khi những thằng mọi kia muốn chúng tôi bị tẩy chay. Chúng sẽ lắng nghe các anh, đúng không?”

“Tại sao anh không thể có thỏa thuận tương tự bằng cách giúp đỡ cảnh sát ở đây?”

“Mẹ nó!” Nắm đấm của Hochner giáng xuống bàn, mạnh đến nỗi cái gạt tàn nẩy tung lên bắn hết mấy đầu mẩu thuốc lá ra ngoài. “Mày không hiểu gì hết, con lợn này! Chúng nghĩ tao đã giết mấy thằng nhóc da đen.”

Hai bàn tay hắn bấu chặt lấy mép bàn, đôi mắt trợn tròn hết cỡ trừng trừng nhìn Harry. Rồi như thể khuôn mặt hắn rạn vỡ, nhăn nhúm như một quả bóng bị đâm xì. Hắn giấu mặt trong hai bàn tay.

“Chúng chỉ muốn nhìn tôi bị treo cổ, đúng không?”

Có một tiếng nức nở cay đắng. Harry dò xét hắn. Anh tự hỏi hai tay cảnh sát đã mất bao nhiêu giờ trong này để giữ Hochner tỉnh táo với những câu hỏi, trước khi anh tới đây. Anh hít một hơi sâu. Rồi anh cúi người qua bàn, một tay chộp lấy cái micro còn tay kia rút dây dẫn ra.

“Thỏa thuận xong, Hochner. Chúng ta có mười giây. Uriah là ai?”

Hochner nhìn anh giữa những kẽ ngón tay. “Cái gì?”

“Nhanh lên, Hochner. Họ sẽ vào ngay đấy.”

“Ông ta… ông ta là một ông già, chắc chắn trên bảy mươi tuổi. Tôi chỉ gặp ông ta có một lần, lúc giao hàng.”

“Hắn ta trông thế nào?”

“Già, như tôi đã nói.”

“Mô tả đi!”

“Ông ta mặc áo choàng và đội mũ. Lúc đó đang giữa đêm, tại một bến cảng Container ánh sáng yếu lắm. Có đôi mắt xanh, tôi nghĩ vậy, tầm thước… ừm.”

“Hai người đã nói chuyện gì hả? Nhanh lên!”

“Chuyện linh tinh thôi. Ban đầu chúng tôi nói tiếng Anh, nhưng lại đổi khi ông ta nhận ra tôi nói được tiếng Đức. Tôi nói với ông ta rằng bố mẹ tôi dân vùng Elsass. Ông ta nói rằng ông ta đã đến đó, ở nơi nào đó có tên là Sennheim.”

“Hắn có mưu đồ gì?”

“Không biết, nhưng ông ta là kẻ nghiệp dư. Ông ta nói chuyện rất nhiều, và khi ông ta có được súng, ông ta nói đó là lần đầu tiên ông ta cầm vũ khí sau hơn năm mươi năm. Ông ta nói ông ta căm ghét…”

Cánh cửa vào phòng mở toang. “Căm ghét cái gì?” Harry gào lên.

Đúng lúc đó, anh cảm thấy một cánh tay siết chặt xương đòn. Một giọng nói thô lỗ vọng vào tai anh.

“Ông đang làm cái quái gì thế hả?”

Harry vẫn nhìn thẳng vào mắt Hochner khi họ kéo giật lùi anh tới cửa. Đôi mắt Hochner đờ đẫn, vô hồn và yết hầu của hắn nhấp nhô. Harry thấy môi hắn cử động, nhưng không nghe được hắn nói gì.

Rồi cánh cửa đóng sầm lại trước mắt anh.

Harry xoa xoa cổ khi Isaiah lái xe đưa anh ra sân bay. Họ chạy xe được hai mươi phút rồi anh mới lên tiếng.

“Chúng tôi đã lo vụ này suốt sáu năm rồi. Danh sách các cuộc giao nhận vũ khí đã phủ khắp hai mươi quốc gỉa. Chúng tôi đã lo lắng về đúng chuyện xảy ra ngày hôm nay; rằng có ai đó dùng trợ giúp ngoại giao nhử trước mặt hắn để lấy thông tin.”

Harry nhún vai. “Thế thì sao? Các anh đã tóm được hắn và các anh đã làm việc của mình, Isaiah. Chỉ còn mỗi việc nhận huân chương thôi. Bất kể thỏa thuận gì, do ai lập ra giữa Hochner với chính phủ đều không liên quan gì đến các anh.”

“Anh là cảnh sát; Harry. Anh biết rõ để những tên tội phạm tự do là như thế nào, những kẻ chẳng chớp mắt khi xuống tay giết người. Những kẻ anh biết chúng sẽ tiếp tục công việc dang dở, ngay sau khi chúng lại được thả ra phố.”

Harry không đáp.

“Anh biết điều đó, đúng không? Tốt, bởi vì thỏa thuận là thế này. Nghe có vẻ như anh đã có thỏa thuận từ phía anh với Hochner. Như thế có nghĩa là tùy thuộc vào anh có muốn giữ phần mình không hoặc từ bỏ. Đúng không?”

“Tôi chỉ đang làm việc của mình thôi, Isaiah, và một lúc nào đó tôi có thể sử dụng Hochner làm nhân chứng. Xin lỗi.”

Isaiah đấm một cú xuống tay lái, mạnh đến nỗi Harry nhảy dựng lên.

“Để tôi nói cho anh nghe một chuyện, Harry. Trước cuộc bầu cử năm 1994, khi thiểu số người da trắng vẫn còn quyền cai trị, Hochner đã bắn chết hai con bé da đen, cả hai đều mới mười một tuổi, từ một tháp nước bên ngoài sân trường trong một thị trấn của người da đen có tên là Alexandra. Chúng tôi đã tưởng là kẻ nào đó trong tổ chức Afrikaner Volkswag(25) , một đảng apacthai, đứng đằng sau vụ này. Có một vụ cãi lộn nào đó quanh trường vì trong trường có ba học sinh da trắng. Hắn sử dụng các viên đạn sản xuất tại Singapore, cùng loại đạn được sử dụng ở Bosnia. Đạn này mở sau khi đi một trăm mét, xuyên qua bất kỳ cái gì cản đường, như một mũi khoan. Cả hai con bé bị trúng đạn vào cổ. Và chỉ duy nhất lần này, chuyện những chiếc xe cứu thương như thường lệ phải mất hơn một tiếng mới vào được thị trấn người da đen, không còn quan trọng nữa.”

Harry không đáp.

“Nhưng nếu anh nghĩ chúng tôi làm thế này chỉ vì muốn trả thù thì anh nhầm đấy Harry. Chúng tôi hiểu rằng không thể xây dựng một xã hội mới dựa trên báo thù. Đó là lý do tại sao chính phủ đa số là người da đen đầu tiên đã lập một ủy ban, có trách nhiệm đưa ra ánh sáng những vụ tấn công, quấy rối trong những giai đoạn apacthai. Đó không phải là trả thù; mà là thú tội và tha thứ. Nó đã giúp hàn gắn rất nhiều vết thương và làm được vài điều tốt đẹp cho cả xã hội này. Tuy vậy, chúng tôi cũng đồng thời đang thua trong cuộc chiến chống lại tội phạm, và đặc biệt là ở đây, tại Johannesburg này, nơi mọi thứ đang hoàn toàn vượt khỏi vòng kiểm soát. Chúng tôi là một quốc gia non trẻ, dễ bị tổn thương, Harry, và nếu chúng tôi muốn đạt một bước tiến nào, chúng tôi phải cho thấy rằng an ninh trật tự có một ý nghĩa nào đó, rằng sự hỗn loạn có thể được sử dụng như một cái cớ cho tội ác. Chưa ai quên được những vụ thảm sát vào năm 1994. Giờ ai ai cũng đang theo dõi vụ án đó trên báo chí. Đó là lý do tại sao nó quan trọng hơn cả động cơ cá nhân của anh hay của tôi đấy, Harry.”

Anh ta siết chặt nắm đấm, lại giáng xuống tay lái một cú nữa.

“Đây không phải là chuyện quan tòa phán xét sinh tử, mà là chuyện trả lại niềm tin vào công lý cho người dân bình thường. Đôi khi để mang lại cho họ niềm tin đó, cần phải dùng đến án tử hình.”

Harry vỗ ra một điếu trong bao thuốc, mở hé cửa kính xe, nhìn chằm chằm những đống xỉ màu vàng phá tan sự đơn điệu của khung cảnh khô cằn.

“Vậy anh nói sao hả Harry?”

“Anh sẽ phải tăng ga để tôi còn bắt kịp chuyến bay đó, Isaiah.”

Isaiah thoi một quả đấm xuống trục tay lái, mạnh đến nỗi Harry kinh ngạc khi thấy xe vẫn chạy được.